نقد جامعه‌شناختی رمان «زمستان 62» اثر اسماعیل فصیح با رویکرد ساخت‌گرایی تکوینی

این مقاله به بررسی رمان «زمستان 62» اثر اسماعیل فصیح با استفاده از رویکرد ساخت‌گرایی تکوینی لوسین گلدمن می پردازد. با توجه به فرضیۀ بنیادی ساخت‌گرایی تکوینی، خصلت جمعی آفرینش های ادبی حاصل آن است که ساختارهای این آثار با ساختارهای ذهنی برخی گروه‌های اجتماعی همخوان‌اند؛ بر این اساس، این پژوهش به این پرسش اصلی پاسخ می گوید که ساختارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعۀ ایران در دهۀ 60 در شکل‌گیری ساختارهای ذهنی نویسنده و پیدایش این رمان چه تاثیری گذاشته و چه پیوند و رابطه‌ای میان ساختارهای جامعه با ساختار رمان وجود دارد. یافته ها نشان می دهد که این رمان یک اثر کاملاً اجتماعی و محصول ذهنیت و تفکر ایدئولوژیک نویسنده‌ای از طبقۀ متوسط شهری و تحصیل‌کردۀ آمریکا است که بنابر جهان‌بینی و خاستگاه اجتماعی خود بر کارکردهای منفی جنگ تاکید دارد. او با قرار دادن راوی در صحنه‌های جنگ، دیدگاه‌های طبقۀ خود را دربارۀ مسائل اجتماعی و سیاسی آن دوره از تاریخ ایران منعکس کرده است. رمان زمستان 62 براساس تضادها شکل گرفته است. فصیح با در نظر گرفتن یکی از مهم‌ترین مضمون‌های اجتماعی؛ یعنی جنگ، ساختاربندی حاکم بر جامعۀ یک دوره در ایران را به نمایش گذاشته است.

Sociological Criticism on Winter 62 by Isma’il Fasih Using the Genetic Structuralism Approach

This article studies the novel &Winter 62& by Isma’il Fasih, using the genetic structuralism approach by Lucien Goldmann. According to the fundamental hypothesis & genetic structuralism& , the collective nature of literary works results from the fact that the structures of these works are consistent with the mental structures of some social groups; Accordingly, this study answers the main question: What effects did the political, social and cultural structures of Iranian society in the 1980s have on the formation of the author’s mental structures and the emergence of this novel, and what is the relationship between the society’s structures and the novel’s structure? The findings show that this novel is a purely social work and the product of the mentality and ideological thinking of an American educated and urban middleclass author who emphasizes the negative effects of war, due to his worldview and social origin. He has reflected the middleclass views on the social and political issues of that period of Iranian history, by placing the narrator on the battlefield. Winter 62 has been formed on the basis of the conflicts. Fasih has shown the structuration ruling the society of a period in Iran, by considering one of the most important social themes; namely, the war.