معنی‏ شناسی مفهوم «عشق» در غزلیات سعدی و حافظ در چارچوب معنی‏شناسی شناختی و نقد ادراکی

پژوهش حاضر دربردارنده نگاهی معنی‏شناختی به مفهوم «عشق» در غزل‏های دو شاعر نامدار ایرانی؛ سعدی و حافظ در چارچوب نقد ادراکی است. نگارندگان در پی پاسخگویی به این هستند که تفاوت(های) نگرش سعدی و حافظ به مفهوم «عشق» در غزل‏هایشان چیست؟ و این تفاوت چه تبیینی در چارچوب نقد ادراکی دارد؟ دستیابی به پاسخ این پرسش‏ها با استناد به نظریه استعاره مفهومی و آرایه تشبیه در آثار شاعران نامبرده صورت گرفته است و به نوبه خود نگارندگان را در مسیر پاسخگویی به این پرسش‏ها قرار داده است که: میزان تخیل در غزل‏های سعدی و حافظ چه تفاوتی با هم دارند؟ نام‏نگاشت‏هایی که سعدی و حافظ برای مفهوم «عشق» در غزل‏های خود به کار برده‏اند از نظر تنوع و بار معنایی چه تفاوت(هایی) با هم دارند؟ برای یافتن پاسخ پرسش‏های مطرح ‏شده، یک درصد از غزل‌های سعدی و یک درصد از غزل‌های حافظ برای یافتن استعاره‌ها و تشبیه‌ها مرتبط با مفهوم «عشق» به صورت تصادفی گردآوری شدند. یافتن استعاره‏ها و تشبیه‏ها به منظور بررسی ساخت‌گرایانه غزل‏ها صورت پذیرفته است تا امکان بررسی کلام این دو شاعر برای نقد ادراکی آثارشان فراهم شود. یافته‏های پژوهش حاکی از آن‏اند که سعدی در اشعار خود که مخیل‏تر از اشعار حافظ‏ هستند نگاه مثبت‏تری را به «عشق» ارائه کرده است و در مقابل، حافظ نگاه منفی‏تری به این پدیده دارد. یافته‏های پژوهش در بخش نتیجه‏گیری تبیین شده‏اند.

Semantics of “Love” in Sa’di’s and Hafez’s Lyrics within the Framework of Cognitive Semantics and Perceptual Critics

Present research is an attempt to take a semantic look at the concept “love” in the writings of two great Persian poets; Sa’di and Hafez within the framework of conceptual literary critics. Authors have been trying to find answers for these questions: What is/are difference(s) of Sa’di and Hafez’s look at the concept “love”, and what is the justification for this(these) difference(s) in the framework of literary critics? To find answers for these questions, authors have examined conceptual metaphors and similes in the investigated lyrics of these two poets. Authors have also tried to find answers for these questions: which poet’s lyrics contain more fancy? And what is/are the difference(s) of mappings which each poet has used in his lyrics due to diversity of conceptual metaphors and similes and their emotional meaning? To find answers for these questions, one percent of Sa’di’s and one percent of Hafez’s lyrics have been gathered accidentally in order to investigate conceptual metaphors and similes used in them and in order for the authors to be able to investigate the lyrics from a structuralist point of view in the first step. Investigations have shown Sa’di’s lyrics contain more fancy and he has had a positive look at “love” compared with Hafez who has had a negative look at this concept. These findings have been justified in the article.