آبشخورهای تاریخی روایت نظامی در نظم هفت پیکر مقایسۀ تطبیقی داستان بهرام گور در روایت فردوسی، طبری، ثعالبی، نظام‌الملک، مقدسی، ابن‌اثیر و نظامی با توجه به افزوده‌های هنرمندانۀ نظامی به داستان تاریخی

پرسش مقالۀ حاضر چونی و چگونگی افزوده‌های هنرمندانۀ نظامی (535 612ه.ق) در روایت تاریخی داستان بهرام گور و نقل آن در منظومۀ هفت پیکر است. منظومۀ هفت پیکر یکی از بدیع‌ترین روایت‌های داستانی ادب فارسی است و از گذشته تا امروز مورد توجه خوانندگان بوده ‌است. پیرنگ اصلی داستان بر روایتی تاریخی بنا شده که ماخذ آن کتاب‌هایی چون تاریخ طبری و تاریخ بلعمی، اخبارالطوال دینوری، سیاست‌نامۀ خواجه نظام‌الملک، تاریخ یعقوبی، کتاب البدء و التاریخ مطهر بن طاهر مقدسی، تاریخ ثعالبی و تاریخ ابن‌اثیر است و نظامی داستانسرا با ترفندهایی، ساخت و سیاق روایت‌ها را دگرگون می‌کند و با کاهش و یا افزایش‌هایی، روایتی نو و هنری می‌آفریند. نتایج مقایسۀ تطبیقی روایت نظامی با کتاب‌های تاریخی، نشانگر آن است که شاعر گنجه با احاطه بر دانش‌های گونه‌گونی چون ستاره‌شناسی، کیمیاگری، اسطوره‌شناسی و آشنایی با آیین‌های مهری و زرتشتی، بخش‌هایی نمادین و سمبولیک به داستان افزوده و فضایی اسطوره‌ای و ادبی برای آن خلق کرده ‌است. ازجمله ابداعات شاعر، افزودن بخش‌هایی چون دیدار با تصویر هفت شاهزادۀ زیبا در کاخ خورنق است که استفادۀ مبتکرانه از عدد هفت را تداعی می‌کند. مبارزه با اژدها و کشتن او در زمرۀ بخش‌های کهن‌نمونه‌ای داستان است. همچنین اقدام بهرام که تعقیب گوری تا غار است و فرو رفتن در غار و بیرون نیامدن وی، از جمله بخش‌هایی است که نظامی برای تاثیرگذاری بیشتر و جلوۀ روحانی بخشیدن به شخصیت بهرام ابداع کرده ‌است.

Nizami’s Resources in Haft Peykar Versification

In this article, we speak about Nizami Ganjavi’s adjuncts to the historical story of Bahram Goor. Haft Peykar is one of the most attractive verses in Persian poetry. The original plot of the story was narrated by Tabari in Tarikh Tabari and its Persian translation by Bal’ami. Other historywriters like Dinvari, Nizamal Molkm, Yaghoobi, Maghdasi, Sa’alibi and Ibn Asir wrote this story in different structures. But Nizami, as a storyteller, made some changes to the plot and added some parts to the historical plots. Nizami’s additions are some parts like: Bahram’s seeing the painting of seven princess in Khovarnagh Palace, fighting with dragon, going to the cave and has ascension to God. Nizami knew about alchemist, astronomy, medicine and mythology. He uses the symbolic meaning of number seven in Haft peykar in the best form.