فرهنگ عامه در مقامات بدیع الزمان همدانی

مقامه یکی از شکلهای بیانی رایج ادبیات عرب است که در قرن چهارم هجری به دست بدیع الزمان همدانی ساختاری منظم یافته و در فرهنگ و ادبیات جامعه ی اسلامی آن روزگار از پایگاه و ارج ویژه ای برخوردار بوده است . در این جستار به فرهنگ و ادبیات و اندیشه هایی پرداخته شده است که می توان گفت درون مایه ی بیشتر مقامات بدیع الزمان بر اساس آنها شکل گرفته است . بسیاری از مقامه نویسان ، از این قالب بیانی ،‌ برای ترویج آراء و اندیشه های خاص خود بهره برده و با این ابزار به خلق آثار ارزنده ای در این زمینه پرداخته اند . اما در آثار فرهنگ عامه به گونه ای که در مقامات بدیع الزمان مشهود است،‌چندان جلوه ای ندارد. بدیع الزمان همدانی گذشته از موضوعهای اصلی مقامه ها در اندرون حکایات به طرح موضوعات اجتماعی و فرهگ عامه ی روزگار خود پرداخته که ذهن هر خواننده ای را به خود می کشد و انگیزه وی را برای تحقیق و مطالعه در این مقامات بیشتر می کند . به عنوان مثال بدیع الزمان در مقامات خود از مراسم خواستگاری،‌ تشیع جنازه ،‌نوع برخوردها به هنگام دیدار ، هجو و مدح و گدایی پرده برداشته و با آوردن نامهای جانوارن و درختان مختلف به غنای این اثر ادبی افزوده است . نیز بسیاری از خوراکی ها و پوشاک های عصر خود را به رشته تحریر درآورده و از گونه و روش عیاشی و میخوارگی و مجلس های عیش و نوش مردم سخن به میان آورده و سفره آراییها را چنان به تصویر کشیده است که چون آینه ای رخسار اوضاع اجتماعی دوران ما را می نمایاند .