«سه نثر» ظهوری ترشیزی و جایگاه آن در ادبیات فارسی

ظهوری ترشیزی یکی از پیشگامان سبک هندی است که در روزگار شکوفایی این سبک می‌زیست و در کنار شاعرانی چون عرفی، نظیری، طالب آملی، صائب تبریزی و بیدل دهلوی از استادان بزرگ سبک هندی به شمار می‌آید. آثار وی در نظم و نثر جایگاه بلندی دارد و تا روزگار ما، به‌ویژه در هند و پاکستان ارزش و اعتبار خود را حفظ کرده‌است. «سه نثر» یکی از آن آثار است که در غالب تذکره‌ها از آن یاد، و به اندازه «ساقی‌نامه» مقبول و مورد پسند واقع شده‌است، اما گرد خمول و گمنامی بر آن نشسته، مقامی چون ساقی‌نامه نیافته‌است و امروزه کمتر کسی آن را می‌شناسد. مقاله حاضر گزارش تحقیق و پژوهش درباره متن «سه نثر» است که بر اساس پنج نسخه خطی و یک نسخه چاپ سنگی حاصل آمده‌، کیفیت صور خیال در آن بررسی شده‌است. هدف این مقاله، تعیین جایگاه و ارزش سه نثر از طریق معیارهای هنری همان دوره و دوران پیش از آن است. «سه نثر» ظهوری ترشیزی به عنوان یکی از شاهکارهای سبک هندی و مقبول‌ طبع سخت‌پسند شاعران و ادیبان آن دوره، تمام موازین و معیارهای سبک هندی را در خود جمع کرده‌است. علاوه بر آن، اسلوب‌های زیبای سخن را که به‌ویژه در گلستان سعدی به‌کار رفته، در نظر داشته‌است. این مختصات علاوه بر تعیین ارزش «سه نثر»، ضرورت بررسی گسترده‌تر در آثار سبک هندی را آشکار می‌سازد.

Zohuri Torshizi’s “Seh Nasr” and Its Position in

Zohuri Torshizi is one of the pioneers of the Indian style who lived in the blossoming times of this style and along with such poets as Orfi, Naziri, Taleb Amoli, Saeb Tabrizi and Bidel Dehlavi are from the great Indian style masters. His works have a lofty position in poetry and prose and has kept its value until our times, especially in India and Pakistan. She Nasr (Three Prose) is one of those works that is mentioned in most of the dictionaries, and is acceptable as Saghinameh, but it is anonymous and does not have a position like Shaghinameh and today few know it. The present paper reviews research on the text of Three Prose that it is based on five manuscripts and a copy of the lithograph and the quality of imagery has been studied in it. The purpose of this article is to determine the place and value of “Seh Nasr” through the artistic criteria of the same period and before it. Zohuri Torshizi’s “Seh Nasr” has in itself all Indian style standards as one of the Hindi style masterpieces which was accepted by the poets and literati of that period and besides, it has beautiful styles of speech used especially in Sa’di Golestan. These coordinates reveal the need for a wider examination of Hindu style works, in addition to determining the value of She Nasr.