تحلیل واژگان مرتبط با اجتماعیات در خمسه نظامی با رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف

در گفتمان‌شناسی، دسته‌ای از واژگان را نشان‌دار می‌نامند که معانی فراتری از سطح قاموسی‌ دارند. دقت در گزینش چنین واژه‌هایی در شعر، راهی است به سوی واقعیاتی که در بستر تاریخ جریان داشته‌اند. مسئله در شعر نظامی، این مسئله گاه به طرزی ناپیدا در بطن واژه‌های نشان‌داری است که شاعر برگزیده‌است. در این جستار، به گونه توصیفی تحلیلی و با مطالعه منابع مرتبط با تاریخ عصر نظامی، وقایع موثر بر ذهن هنرمند را در نظر گرفته‌ایم. سپس با استخراج و بررسی واژگان پربسامد و نشان‌دار در خمسه، به ارتباط معنی‌دار میان حضور این واژه‌ها در شعر و حوادث واقع در دوران زندگی او پرداختیم و به منظور تحلیلی روشمند، رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف را برگزیدیم. نتیجه نشان داد که زبان نظامی یک «کردار اجتماعی» است؛ یعنی در عین حال که روابط و هویت‌های اجتماعی آن را به وجودآورده‌، سازنده آن‌هاست و ابزاری برای مبارزه در رفع نابرابری‌های «قدرت» است.

Research on the Vocabulary Related to the Social Issues in Khamse of Nezami Based on Fairclough’s Critical Discourse Analysis Approach

In discourse, a set of vocabulary words is called a labeled (marked) which has meanings beyond the level of vocabulary. Concentration of choice of such words in poetry is a way toward the facts that have flowed in history. This issue in Nezami’s poem sometimes inapparently places inside marked words which the poet has chosen. In this article, in the way of descriptive – analytic and studying resources related to Nezami’s era history, we consider effective events on the artist’s mind. Then we, with derivation and study of high frequency and marked words in Khamse, proceeded with Significant correlation between the presence of this words in poem and events placed on age of his life. And in order to make a methodical analysis, we chose Fairclough’s critical discourse analysis approach. The result showed: The poet’s language is a social act, which, while creating its social relationships and identities, is their constructor and a tool for turn to solving odds of power.