تقابل و تعامل شعر تعلیمی ناصرخسرو با سنت‌های نوافلاطونی و حکمت نبوی

دین و شعر در سنت یونانی واجد تنش خاصی هستند که سنت تمدن اسلامی هم‎اگرچه در پایه‎نظری از آن بهره‎گرفته، اما کوشش داشته تا در تمامی قلمروها سبک و سیاق خود را دنبال کند. در این میان، می‌توان ناصرخسرو را نمونه عالی تعامل با یونانیان دانست، در عین حال که تمایزات جدی با دیگر میراث‌داران فلسفه یونان دارد. بدین معنا که او توانسته اعتقادات خود را با بنیادهای فلسفی و کلامی مستحکم مستدل کند؛ با آموزه‌های حدیث و قرآنی درآمیزد؛ و درست برخلاف یونانی‌‌ها، به‌ویژه ارسطو، شعر را در مسیر گسترش باورهای دینی خود سوق‎دهد. ناصرخسرو از طلایه‌داران تعهد ادبی است که تاکید بر دین‌مداری و ترویج اندیشه‌‌های دینی اسلامی داشته است. او به‌عنوان متکلمی باطنی که خداشناسی خود را با ‌تاویل آیات و احادیث در جهت اشاعه مذهب اسماعیلی مورد بهره‌برداری قرار داده، دین را محور طبقه‌بندی علوم می‌داند و عقل و علم را هم ذیل دین سامان‎می‌دهد که تمایز اساسی او با یونانی‎گری و سنت فیلسوفان یونانی‌مآب ایرانی است. از این منظر، این پژوهش بر آن است که نشان‎دهد ناصرخسرو اندیشه خود را بر مبنای «حکمت نبوی» استوار ساخته که نمی‌توان با فلسفه نوافلاطونی این همان یافت؛ موضوعی که در تفاسیر اهل ادب از شعر تعلیمی ناصرخسرو مغفول‎مانده و این پژوهش با تکیه بر کار فلسفی هانری‎کربن می‌کوشد تا آن را مورد بررسی دقیق‌تر قرار دهد.

Contemplating and Contrasting Naser Khosrow’s Rhetorical Poem with New –Platonic and Nabavi Wisdom

Religion and poem are not in challenge with each other in Greek tradition. Although the Islamic tradition has theoretically taken advantages from it, it has always been trying to pursue its own style. Meantime, Naser Khosrow is a perfect example who contemplated the Greeks’ philosophy, whereas there are profound distinctions between him and other heirs of Greek philosophy. It means that he has been able to stabilize his attitudes with philosophical principles and mixed them with Hadis and Quran doctrines. In contrast to Greeks, particularly Aristotle, he has directed poem toward his religious beliefs. Naser Khosrow’s has been also identified as the pioneers of literal commitment who has emphasized religion and expanded Islamic concepts. As he is considered as an innate speaker who has used his theology to ponder verses and expand Ismael religion, he believed that science is categorized based on religion. In consequent, he improves wisdom and religion. This mainly distinguishes him from Greekism and the Iranian philosophers tending to Greek tradition. From this point of view, the present research is going to indicate that Naser Khosrow has tried to stabilize his thought based on Nabavi wisdom which is different from the new Platonic philosophy. Since this issue has been scrutinized by the experts of rhetorical poem, this study has been conducted based on the philosophical work of Henry Kren to contemplate this subject.