بازخوانی وقایع تراژیک تاریخ بیهقی بر اساس ویژگی‎های تئاتر ارسطویی و برشتی

متون کلاسیک ادب پارسی برخوردار از غنای داستانی فراوانی است. در آثار بعضی از نگارندگانِ این متونِ نظم و نثر، فراتر از داستان‎گویی صرف، نوعی روایت دراماتیک به چشم می‎خورد. با این حال با توجه به نبود نمایش در سده‎های آغازینِ شعرِ پارسی در ایران، این آثار ظاهر نمایشی ندارند و صرفاً برای خواندن نوشته شده‎اند. بعد از ورود نمایش از غرب به ایران در قرون متاخر، باز هم کمتر نمایشنامه‎نویسان به سراغ گنجینۀ غنی ادب گذشته رفته‎اند. این امر در حالی است که خوانش این آثار از منظر نمایشی نمایانگر ظرفیت‎های آن‌ها برای اقتباس‎های تئاتری است. از میان آثار شعرا شاهنامه فردوسی و منظومه‎های میانی نظامی و از میان کتبِ منثور تاریخ بیهقی از بهترین نمونه‎ها برای ارزیابی غنای دراماتیک متون مذکورند. در این پژوهش می‎کوشیم بعد از شرح عناصر تئاتر دراماتیک (ارسطویی) و تئاتر برشتی به تطبیق سنجه‎های آن‌ها با داستان‎های دراماتیک تاریخ بیهقی پرداخته و از این رهگذر ظرفیت‎های نمایشی این اثر را به نمایش گذاریم.

Reading the Tragic Events of Beyhagi’s History Based on the Characteristics of the Aristotelian and Brecht Theater

The classic Persian literature enjoys plenty of story enrichment. In some authors’ works, these prose and poetry texts provide beyond the pure storytelling, somehow dramatic tale. However, with regard to lack of play in early centuries of Persian poems in Iran, the works do not hare play from appearance and are written only for reading. After the arrival of play from the West to Iran in the late century, play writers referred less to old literature treasure. While the reading of these works from the perspective of the play demonstrates their capacity for theatrical adaptations. Among the works of poets, Shahnameh Ferdousi and Nezami Middle poetry, and among prose books, Beyhaghi’s History are the best samples for evaluating the mentioned dramatic works. We attempt in this paper that after describing dramatic theater elements (Aristotle) and epic theater, pay to adjust their measurements with Beyhaghi’s dramatic stories and offer play (dramatic) capacity for the works.