بررسی پس‌زمینه‌های تاریخی و ایدئولوژیک داستان «امیرارسلان نامدار»

«داستان امیرارسلان‌ نامدار»، یکی از خوش اقبال‌ترین داستان‌های عامیانۀ زبان فارسی است که ظاهرا در عهد ناصرالدین‌شاه ساخته و پرداخته شده است. از آنجا که ادبیات عامیانه پنجره‌ای است که حیات اجتماعی ملل را می‌نمایاند و پیام‌ها در متن این نوع از آثار ادبی با واقعیت‌های تاریخی، فرهنگی و ایدئولوژیکی مردم آن سرزمین در پیوند است در این پژوهش سعی بر آن بوده است که پس زمینه‌های تاریخی و ایدئولوژیکی متن مورد بررسی قرار بگیرد و با توجه به حوادث و شواهد و گزارش‌های تاریخی به رابطۀ بین دو متن تاریخی و داستانی بپردازد. در آغاز به شرایط فرهنگی و تاریخی عصرسلجوقیان، جنگ‌های صلیبی وفتوحات و منش رفتاری ارسلان‌‌بن‌داوود و سپس به مهمترین بن‌مایه‌های داستانی امیرارسلان پرداخته شده است. برآیند پژوهش آن است که این داستان ژانری تاریخی بوده است که دلالت بر فتوحات امیرارسلان بن داوود سلجوقی و فرزندش ملکشاه داشته است و از حیث ایدئولوژیک در راستای نبرد مسلمانان با مسیحیان (جنگ‌های صلیبی) که در گذر ایام به ژانری داستانی و رمانس مذهبیعاشقانه با بن‌مایه‌های سحر و جادو تبدیل شده است و مسلما پیش از تدوین آن در عهد ناصری، قسمت‌های مهمی از این اثر در میان بخشی از مردم نوشته یا نانوشته روایت می‌شده است.

Study of Historical and Ideological Theme in Amir Arsalān Story

Amir ArsalāneNāmdār fiction is one of the luckiest romances in popular style. Apparently, it is created by Mirza Mohammad Ali Naqib almamālek, the court storyteller or naqqāl bāashi of Naser aldin Shāh and written down by Fakhar aldowleh, a daughter of Shāh. Mohammad Jafar Mahjub, the editor of the standard edition of Amir Arsalān, confirmed. Since popular literature can be considered as a window to reflect the social life of people, the messages from this type of literature are usually in accordance with the historical, cultural and ideological facts about people of the their territory and time. In this study, the author has focused on the historical, cultural and ideological background of popular literature. She illustrates the relation between the historical reports given from Amir Arsalān ibn Davood Saljouqi, Malekshāh Saljouqi’s life and the underlying subjective motives of Amir ArsalāneNāmdār. Considering the most important component in historical literature and the story of Amir Arsalān, this study concludes that the historical story of Arsalān ibn Davood Saljouqi and Malekshāh has been transferred to a romance story through time while the story has been narrated, written or unwritten, before it has eventually been written in Nāseri era.