بررسی کارکرد زبان و جنسیت در دیوان جهان ملک خاتون شیرازی بر مبنای نظریه dsl

یکی از نظریه‌های نوین درباره زبان‌شناسی و جنسیت، تئوری dsl از دکتر رابین لیکاف، زبان‌شناس برجسته آمریکایی است. وی به‌اختصار معتقد است که سبک گفتار زنان و مردان، حتّی در پوشیده‌ترین حالات، کاملاً متمایز از هم است و بر مبنای تقسیم ساختار جنسیتی زبان به دوشاخه فکری و زبانی ‌تشخیص داده می‌شود. نگارندگان مقاله حاضر از این نظریه برای تحلیل کارکرد زبان در شعر جهان ملک خاتون، شاعره قرن هشتم هجری که نخستین شاعره‌ای است که دیوان نسبتاً کاملی از وی به‌جامانده است، بهره برده‌اند. علت این بررسی ازآن‌روست که در چند اثر پژوهشی که به‌صورت مختصر و ضمنی از شعر جهان ملک سخن رفته، زبان اشعار او پیرو زبان موجود در شعر مردان هم‌عصر و پیش از وی دانسته شده است و جنبه زنانه کارکرد زبان در شعر او موردتوجه قرار نگرفته است. یافته‌های این بررسی در شاخه زبانی که ازجمله آن‌ها، بسامد بالای استفاده شاعر از واژگان با بار معنایی اشتراک و معیت است و نیز در شاخه فکری که ازجمله آن‌ها، بسامد بالای صراحت در اظهار عواطف زنانه است، نشان‌دهنده کارکرد زبان زنانه در شعر جهان ملک است. در واقع، نظریه لیکاف به دلیل توجه به زوایای مختلف کارکرد زبان و جنسیت در آثار ادبی، الگویی مناسب برای بررسی آثار ادبی از نگاه زبان و جنسیت است.