تحلیل مقایسه‌ای رویارویی پدر و پسر در تراژدی‌های ایرانی و یونانی (رستم و اسفندیار، رستم و سهراب و ادیپوس شهریار)

رویارویی پدر و پسر از جمله موتیف‌هایی است که در بسیاری از اسطوره‌ها، آثار حماسی، افسانه‌ها، قصه‌های عامیانه و یا حتی در روایت‌های مذهبی جهان دیده می‌شود. بستر این رویارویی عموماً نوع ادبی حماسه است. در بسیاری از این رویارویی‌ها با نوع ادبی تراژدی روبه‌رو هستیم. در این مقاله، سه داستان «ادیپوس شهریار»، «رستم و اسفندیار» و «رستم و سهراب» تحلیل شده‌اند. مسئله پژوهش حاضر این است که در حماسه‌هایی که روایتگر این رویارویی‌ها هستند، هرچند با توجه به تعریف تراژدی، «ساختی» همانند دارند، آنکه در فرجام نمونه یونانی مغلوب می‌شود و می‌میرد، پدر و در نمونه ایرانی، پسر است. در پاسخ به چرایی این مسئله بدین نتیجه رسیدیم که پیشینه تراژدی و ساختار فرهنگی یونان باستان که حاصل دموکراسی و گفتگو در آن فرهنگ است، دلیل فرجام نمونه یونانی است و در باب چرایی مرگ پسر در نمونه ایرانی، تقابل‌های دوگانه، تلاش در حفظ نمونه نخستین و ذهنیت تک‌صدا که در آن، نفی حضور دیگری رقم می‌خورد، دلیل اصلی امر است.

Comparative Analysis of Father and Son’s Confrontation in Iranian and Greek Tragedies (Rostam and Esfandiar, Rostam and Sohrab and Oedipus Shahriar)

The father and son’s confrontation is one of the motifs seen in many myths, epics, legends, folk tales, or even in the religious narratives of the world. The background of this confrontation is generally the epic literary genre. In many of these confrontations, we encounter with tragedy. In this article, we have analyzed three stories of Oedipus Shahriar, Rostam and Esfandiar, and Rostam and Sohrab. The present research problem is that in epics those narrate these confrontations, although they have similar structures, according to the definition of tragedy, one who defeats and dies at the end of the Greek sample is father and in an Iranian sample is son. In response to this, we conclude that the background of ancient Greece’s tragedy and its cultural structure, which is the result of democracy and dialogue in that culture, is the reason for the end in Greek example and the main reasons why the boy died in an Iranian sample, are binary oppositions, trying to keep the original sample, and the unicast mentality, in which another presence is denied.