اسرائیلیّات در داستان حضرت محمّد(ص) و بازتاب آن در ادب فارسی

یکی از جنبه‌های شاخص ادب فارسی، توجه شایان اهل ادب به موضوعات قرآنی و قصص انبیاست. بخشی از این داستان‌ها و شرح‌حال‌نویسی‌ها منبعث از قرآن کریم است که هیچ خللی در آن راه ندارد و در حقیقت، زینت‌بخش متون ادبی است. اما بخش چشمگیری از آن، تحت تاثیر اسرائیلیات شکل گرفته‌است. به علت هماهنگی قرآن کریم با برخی از موضوعات تورات و انجیل و گرویدن جمعی از علمای اهل کتاب، نظیر کَعب‌الاحبار، وهب‌بن منبّه، ابوهریره و دیگران به اسلام، سبب شده‌است تا مفسران و تاریخ‌نگاران به منابع اهل کتاب و گفته‌های آنان توجهی ویژه نمایند و از اینجاست که داستان‌های مجعول و ساختگی آنان در حوزۀ متون تفسیری، تاریخی و ادبی رخنه کرد. شعرا و نویسندگان ادب پارسی که با متون تفسیری و تاریخی مانوس بوده‌اند، تحت تاثیر این افسانه‌ها و احادیث ساختگی قرار گرفتند و ناخواسته همچون مفسران و تاریخ‌نگاران در ترویج اسرائیلیات نقش اساسی ایفا نمودند. متاسفانه بخش عمدۀ این افسانه‌بافی‌ها مربوط به زندگی انبیاست و پیامبر اکرم(ص) نیز از این امر مستثنی نیست، بلکه در بخش احادیث، بیش از دیگر انبیا در معرض اسرائیلیات قرار گرفته‌اند. این پژوهش به شیوۀ توصیفی‌ تحلیلی تلاش دارد تا به این پرسش پاسخ گوید که چه جنبه‌هایی از زندگی پیامبر اسلام(ص) تحت تاثیر اسرائیلیات قرار گرفته‌است و نقش مفسران، تاریخ‌نگاران و از همه مهم‌تر، نقش شاعران و نویسندگان ادب فارسی در اشاعۀ این گونه جعلیات چه بوده‌است؟