تحلیل «گفتمان ناسیونالیستی» در مجموعه‌اشعار احمد شاملو (بر مبنای نظریه تحلیل گفتمانی لاکلا و موفه)

ناسیونالیسم از مفاهیمی است که بر تحولات سیاسی و اجتماعی ایران اثر گذاشته‌است. در تاریخ معاصر ایران، از مشروطه به بعد، شاهد ظهور آن در قالب‌های اندیشه و عمل هستیم. یکی از روش‌های بررسی و مطالعه رخدادهای سیاسی‌ اجتماعی، روش «تحلیل گفتمان» است. این پژوهش بر مبنای نظریه تحلیل گفتمانی لاکلا و موفه به دنبال یافتن پاسخ این پرسش است: مفصل‌بندی، مفاهیم، فرایند هویت‌یابی و سوژه «گفتمان ناسیونالیسم» از پهلوی دوم تا انقلاب اسلامی در مجموعه‌اشعار احمد شاملو چگونه است؟ بر اساس این نظریه، گفتمان ناسیونالیستی در رقابت با گفتمان حاکم، یعنی گفتمان پهلویسم شکل می‌گیرد و «استقلال و آزادی» را به عنوان دالّ خالی در جایگاه دالّ مرکزی قرار می‌دهد. از سوی دیگر، میهن‌دوستی، وحدت ملی و آرمان دولت ملی را معنایی تازه می‌بخشد و در پیرامون دالّ مرکزی مفصل‌بندی می‌کند. انسان مبارز نیز به مثابه سوژه سیاسی در ضدیت با غیرهای استعمار و استبداد برای تحقق «آزادی» به مبارزه می‌پردازد.