پژوهشی تحلیلی بر سفالینه‌های موسوم به گمبرون

در طول دورۀ صفویه، در کنار سایر پیشرفت‌های هنری مانند فلزکاری، تولید انواع سفال نیز رونق فراوانی داشت. در این عصر سفالینه‌های متنوعی تولید می‌شد که نه‌تنها بخش مهمی از نیازهای داخلی را تامین می‌کرد، بلکه گاهی به کشورهای دیگر نیز صادر می‌شد. در این میان سفال موسوم به گمبرون یکی از نمونه‌های شاخص سفالگری اواخر این دوره محسوب می‌شد. امروزه نمونه‌های متعددی از این گونۀ سفالین زینتبخش موزه‌های مختلف داخل و خارج از کشور بوده که در برخی کتب و مقالات اشارات مختصری به آن شده است، اما عملاً می‌توان این گونۀ سفالین را یکی از گونه‌های کمتر شناخته‌شدۀ سفالی دوران اسلامی به حساب آورد؛ چراکه تاکنون نه‌تنها شواهد تولید آن در کاوش‌های باستانشناسی به دست نیامده، بلکه کمتر محوطۀ باستانی در ایران نیز شناسایی شده که در کاوش‌های آن نمونه‌هایی از این ظروف سفالی به دست آمده باشد. با توجه به این موارد ضرورت داشت که در یک پژوهش مستقل دیگر به این گونۀ سفالین پرداخته شود و مستندات بیشتری درمورد آن ارائه گردد. نتایج این پژوهش نشان داد که سفال گمبرون از اواخر قرن یازدهم هجری به بعد در ایران شناخته شده و با وجود اهمیت صادراتی، در بین مردم ایران هم تا حدودی کاربرد داشته است. احتمالاً این سفال در مراکزی چون قم، نائین، اصفهان و کرمان تولید می‌شده و فرم و تزئینات آن نیز تا حد زیادی مشابه نمونه‌های صفوی و برخی سفالینه‌های چینی بوده است.

analytical research on gambron pottery

during the safavid period, along with other artistic developments such as metalwork, the production of various types of pottery also flourished. in this era, a variety of pottery was produced, which not only provided an important part of domestic needs, but sometimes was also exported to other countries. in the meantime, the so-called gambron pottery was considered one of the examples of late pottery of this period. today, many examples of this type of pottery adorn various museums inside and outside the country, which have been briefly mentioned in some books and articles. but practically, this type of pottery can be considered one of the lesser-known types of pottery of the islamic era; because so far, not only the evidence of its production has not been obtained in archaeological excavations, but also less ancient sites in iran have been identified in which samples of these pottery vessels have been found. according to these cases, it was necessary to deal with this type of pottery in another independent research and provide more documentation about it. the results of this research showed that gambron pottery has been known in iran since the end of the 11th century of hijri, and despite its export importance, it has been used to some extent among the people of iran. probably, this pottery was produced in centers such as qom, nain, isfahan and kerman, and its shape and decorations were similar to safavid examples and some chinese pottery.