طبقه‌ بندی و تحلیل معماری صخره‌ای در شمال غرب ایران

منطقه شمال ‌غرب ایران به‌دلیل شرایط اقلیمی و قرارگیری دو کوه آتش‌فشانی سبلان و سهند یکی از مناطق مستعد برای معماری دستکند است. در این منطقه صخره‌های قابل تراش بستر مناسب برای تراش فضاهای صخره‌ای فراهم کرده است. براساس مطالعات انجام‌ شده در این منطقه تاکنون فضاهای صخره‌ای متنوعی شناسایی و معرفی شده که گونه‌شناسی و طبقه‌بندی آنها بسیار ارزشمند است. بر همین اساس این پژوهش ضمن شناسایی، معرفی و تبیین ویژگی‌های خاص فضاهای دستکندِ این منطقه، به‌دنبال پاسخ به پرسش‌های زیر است: 1- عامل شکل‌گیری معماری صخره‌ای در منطقه شمال ‌غرب ایران چیست؟ 2- معماری صخره‌ای شمال ‌غرب ایران در چند گونه قابل دسته‌بندی است؟ بنابراین در کنار روش میدانی برای ثبت، ضبط و توضیح وضعیت کنونی آثار، از مطالعات اسنادی و براساس روش توصیفی-تحلیلی، برای شناخت عامل شکل‌گیری معماری صخره‌ای منطقه شمال ‌غرب استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد ویژگی‌های طبیعی زمین، پدیده‌های وابسته به آن و با در نظر داشتن نیازهای انسان و شرایط سیاسی، فرهنگی، مذهبی و اقتصادی منطقه شمال ‌غرب ایران باعث به‌وجود آمدن چهار گونه معماری صخره‌ای با کابری‌های متفاوت گردیده است. نتایج دیگر پژوهش نشان می‌دهد این‌ گونه معماری متناسب با اقلیم سرد منطقه شمال ‌غرب ایران است و به‌گونه‌ای معماری همساز با مناطق سردسیر محسوب می‌شود. بسیاری از این فضاهای دستکند در اثر عوامل طبیعی (زلزله) و انسانی (تغییر سبک زندگی) متروک یا دچار تغییر کاربری شده‌اند؛ برهمین اساس ضرورت انجام پژوهش در باره این فضاهای دستکند وجود دارد.

classification and analysis of rock architecture in northwest iran

northwest region of iran due to climatic conditions and the location of two volcanic mountains sablan and sahand; it is one of the prone areas for this type of architecture. in this area, cutable rocks have provided a suitable bed for cutting rocky spaces. based on the studies conducted in this area, various rocky spaces have been identified and introduced, and their typology and classification are very valuable. based on this, this research while identifying, introducing and explaining the special features of the dastkand spaces of this region seeks to answer the following questions: 1- what is the factor of the formation of rock architecture in the northwestern region of iran? 2- in how many types can the rock architecture of northwestern iran be classified? therefore, along with the field method to record, record and explain the current state of the works, documentary studies and based on the descriptive-analytical method have been used to know the formation factor of the rock architecture of the northwest region. the results of the research show that the natural features of the earth, the phenomena related to it and taking into account the human needs and the political, cultural, religious and economic conditions of the northwestern region of iran have caused the emergence of 4 types of rock architecture with different dimensions. other results of the research show that this type of architecture is suitable for the cold climate of the northwestern region of iran and is considered compatible with cold regions.