بررسی سنت ساختِ عمارت اربابیِ مزرعه قاضی‌بالا در قم

مزارع مسکون به‌عنوان یک مجتمع‌ زیستی کوچک با عناصر وابسته‌ای چون؛ عمارت اربابی توسط معماران محلی، طراحی‌شده و سپس به‌تدریج ساخته می‌شدند. به‌طورمعمول معماری این عمارت‌ها به دلیل حضور ارباب و خانواده ایشان دارای تجمل بیشتری بود و ازنظر مکان‌یابی در موقعیت بهتری نسبت به سایر عناصر قرار داشت. عمارت اربابی محمدحسین‌خان‌خلج در مزرعه قاضی‌بالا نیز یکی از دَه‌ها عمارت اربابی است که در مزارع اقلیم گرم‌وخشک ایران شناسایی‌شده و نیازمند بررسی کالبدی عمیق‌تری است.مسئله اصلی پژوهش، نیاز به شناخت بیشتر درباره معماری عمارت‌های اربابی متعلق به مزارع مسکون ایران است. بر این اساس دو پرسش اصلی با هدف معرفی یک عمارت اربابی دوره قاجار در بطن مزرعه قاضی‌بالا مطرح می‌شود: 1. عمارت اربابی محمدحسین‌خان‌خَلَج دارای چه ویژگی‌های کالبدی است؟2. نوع مالکیت عمارت چه تاثیری در پیدایش آن ویژگی‌ها داشته است؟ در این مقاله و با توجه به ماهیت تاریخی موضوع، از رهیافت تفسیری و روش تفسیری- تاریخی استفاده می‌گردد. منابع مهمی چون؛ اسناد تاریخی معتبر، تصاویر قدیمی مالکان و مصاحبه با بازماندگان در کنار مطالعات وسیع میدانی توانسته است به شناخت این موضوع کمک کند. این تحقیق با بررسی ویژگی‌های شکلی و محتوایی عمارت به این نتیجه رسیده است که معیارهایی چون؛ آسایش، استحکام، تفرج و تجمل می‌توانند به‌عنوان اصول کلی در سنت ساخت عمارت اربابی محمدحسین‌خان‌خَلَج قابل‌فهم و بازخوانی باشند.

investigating the tradition of building the manor of qazibala farmstead in qom

residential farmsteads as small biological complexes with dependent elements such as; manors were designed by local architects and then gradually built. because of the presence of the landlord and his family, the architecture of these buildings was usually more luxurious, and it was in a better location than other elements. the manor of mohammad hossein khan khalaj in qazibala farmstead is also one of the dozens of manors that have been identified in the fields of the hot and dry climate of iran and needs a deeper physical investigation.the moot point of the research is the need to know more about the architecture of manorial buildings belonging to residential farmsteads in iran. based on this, two main questions are raised with the aim of introducing a qajar period manor in the heart of qazibala farmstead: 1. what are the physical characteristics of the manor of mohammad hossein khan khalaj? 2 what impact has the manor’s ownership had on physical characteristics? in this article, considering the historical nature of the subject, the interpretive approach and historical interpretive method are used. authentic historical documents, old photographs of owners, interviews with survivors, and extensive field studies have all contributed to a better understanding of this issue. this research has come to the conclusion that criteria such as; comfort, strength, entertainment and luxury can be understood and read as general principles in the tradition of building the manor of mohammad hossein khan khalaj.