معرفی و مطالعه تحلیلی آرایه‌های معماری بقعه شیخ‌ خلیفه خفر (با تاکید بر محراب کاشی آن موجود در موزه پارس شیراز)

بقعه شیخ‌ خلیفه خفر به‌ سبب داشتن معماری و آرایه‌های متعددی نظیر آرایه‌های سنگی، دیوارنگاره، آرایه‌های گچی و آرایه‌های کاشی به‌ ویژه محراب کاشی آن، حائز اهمیت بسیار است؛ بنابراین پژوهش پیش‌رو به معرفی آرایه‌های معماری بقعه با تاکید بر محراب کاشی منحصر به‌ فرد آن، محفوظ در موزه پارس شیراز می‌پردازد؛ از این‌ رو یکی از اهداف این مقاله، شناسایی انواع آرایه‌های موجود در بقعه است. شناخت ویژگی‌های تزئینی محراب کاشی بقعه شیخ‌ خلیفه خفر و همچنین مطالعه تطبیقی ساختار، نقوش و کتیبه‌های محراب با آرایه‌های کاشی مشابه خود، هدف دیگر پژوهش حاضر است. این پژوهش در پی پاسخگویی به پرسش‌های ذیل است: ویژگی‌های تزئینی بقعه شیخ‌ خلیفه خفر و محراب کاشی آن کدام است. چه وجوه اشتراکی از لحاظ ساختار (شکل‌ کلی)، نقوش و کتیبه‌های محراب کاشی بقعه، با آرایه‌های کاشی ابنیه دوره تیموری وجود دارد. روش یافته‌اندوزی بر پایه مطالعات میدانی و با استناد به منابع مکتوب صورت‌ گرفته که به روش تاریخی‌-‌تفسیری، به تحلیل داده‌های به‌دست‌آمده از نمونه مطالعاتی می‌پردازد. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی ‌از آن است که ساختار و صورت ظاهری بنا، کاربرد سنگ‌های تراش، کاربرد گره «شش‌ضلعی ‌منتظم» در ازاره، عناصر ختایی مشترک در آرایه‌های کاشی و دیوارنگاره، از موارد قابل مقایسه در معماری و آرایه‌های این بقعه با بسیاری از بناهای دوره تیموری است. ساختار یک طاق‌نمایی و فاقد ستون‌نما، وجود فرم/ تزئینی دالبُری یا کنگره‌ای در قسمت فوقانی محراب، کتیبه ثلث با کشیده‌های عمودی بلند و کشیده، ترکیب‌بندی و فرم سر اسلیمی و اسلیمی‌های تشکیل‌ دهنده لچکی و... از جمله ویژگی‌های محراب کاشی بقعه است که با بسیاری از محراب‌ها و دیگر آرایه‌های کاشی عصر تیموری تشابه دارد.

introducing and analytical study of architectural ornaments of the tomb of sheikhkhalifa khafr (emphasizing the tile mihrab in the pars museum in shiraz)

the tomb of sheikhkhalifeh khafr has a very important status due to the existence of archirecture and various decoration such as carving, wall paintings, stucco decoration, tile decoration especially its tiled mihrab.therefore, the leading research introduces architectural ornaments of the tomb with emphasis on its unique tile mihrab,preserved in the pars museum in shiraz. therefore,one of the purposes of this article is to identify the types of decorations in the tomb of sheikhkhalifeh khafr. this study sought to answer the following questions; what are the decorative characteristics of the tomb of sheikhkhalifeh khafr and its tiled mihrab? what are the commonalities in factors of structure (general shape), motifs and inscriptions,on the tile mihrab of the tomb of sheikhkhalifeh whit the tiling decoration of timurid buildings? the collected data were then analyzed through the historical interpretive method.the results of this research indicate that the structure and appearance of the building,the use of truncated stone, the use of regular hexagonal knots in the dado, common khataei elements in tiles and wall paintings,are comparable in the architecture and decorations of this tomb with many buildings of timurid period. the structure of an arch without a stylar,the presence of a form/decoration by scalloped or crenelation in the upper part of the mihrab,the thuluth inscription with long and elongated vertical elongations,the composition and form of the arabesque vault and the arabesque ones forming a flexible one, etc. are among the features.the tile mihrab of the tomb is similar to many other mihrabs and tile decorations of this period.