تحلیل رویکردی طرح حفاظت و بهسازی میراث با ارزش روستایی ایران در قیاس با تجارب جهانی

ارزیابی اسناد برنامه‌ریزی روستایی از جمله طرح‌های بهسازی و مرمت روستایی در ایران از بدو آغاز خود در دوره مشروطه تاکنون ناظر به وجود چالش‌ها و خلاهای دائمی یا مقطعی بوده است. بسیاری از چالش‌های مذکور معلول وجود رویه‌ها و بسترهای مدیریتی ناکارآمد، منقطع و بعضاً منسوخ هستند. ضمن ‌آنکه با وجود تغییرات رویکردی، نظام برنامه‌ریزی روستایی به‌خصوص طرح‌های بهسازی بافت‌های با ارزش، همواره بر رویه‌های تک‌بعدی و فرایندهای یکسونگر متکی بوده و نگرشی کالبدی و رویکردی صرفاً میراثی داشته‌اند؛ بنابراین این گروه از طرح‌ها فاقد ادبیات نظری مدون و در چارچوب جریان‌های فکری مشخص بوده‌اند. بر این اساس مطالعات تطبیقی می‌تواند با تاکید بر استخراج کلیدواژه‌های موفقیت تجارب خارجی، بهبود و افزایش اثربخشی رویه‌ای و محتوایی طرح‌های بهسازی بافت‌های با ارزش روستایی را سبب شود؛ از این‌رو هدف از انجام این پژوهش تدقیق چالش‌های رویکردی طرح‌های حفاظت بافت‌های با ارزش روستایی ایران است. مضاف بر آنکه در این پژوهش از روش‌های کیفی مشتمل بر تحقق تطبیقی، موردپژوهی، اقدام‌پژوهی و تحلیل محتوا بهره برده شده و 63 نمونه از ایران و جهان مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعات حاکی از آن بوده است که این گروه از طرح‌ها در ایران، در قیاس تطبیقی با تجارب خارجی، به لحاظ محتوا و رویه نیازمند اصلاح در ساز و کار اجرایی و نظارت، تحقق انعطاف‌پذیری در شرح خدمات، تغییر نظام مدیریتی، تغییرات رویکردی و ارتقا و تثبیت در جایگاه اسنادی هستند. همچنین رویکرد مواجهه با میراث روستایی باید مبتنی بر نگاهی راهبردی به‌صورت هدایت‌گر، جامع و مشارکتی باشد.

approaches' analysis of rural heritage preservation and improvement plans in iran in comparison with other experiences

from the constitutional period until now in iran, rural heritage preservation and improvement plans as one of the rural documents have been faced with permanent or temporary challenges. many of these challenges due to the existence of inappropriate procedures and inefficient managerial background have been obsoleted. the approaches are used in these plans have always relied on incomprehensive procedures such a way that have usually had physical and protective attitude. in addition, intellectual paradigms and codified literature in these plans have not been cleared. comparative studies have had potential role to find keywords of success in foreign experiences to have improvement effectiveness in iran. therefore, scrutinization of challenges in rural heritage presentation plans in iran is our main obtain of this project. methods in this study include comparative research, case study, action research, content analysis which all are based on analysis methods. in addition, due to verify our comparative study, sixty-three cases in all around the world have been studied. studies shows that rural heritage preservation and improvement plans which are defined in iran, in comparison with other cases needs to reform these plans in some ways such as executive mechanism and monitoring approaches. in addition, changes in management pattern, flexibility in service description, approaches, and also promotion in association with planning system, must be considered. in conclusion, having the strategic attitude to rural areas is inevitable. therefore, it is better to consider rural areas as a basis approach. in addition, these values must be navigator, comprehensive and participatory intuition.