جستاری در گونه شناسی شوادان های دست کند دزفول

معماری دست‌کند به دلیل عدم استفاده از مصالح آزاد، گونه خاصی از معماری بشمار می‌رود. توجه به معماری زمین پناه که به معماری دست‌کند نیز شناخته می‌شود در سال‌های اخیر از اهمیت فراوانی برخوردار بوده است. به‌طوری‌که موجب شده است تا بسیاری از ابعاد ناشناخته این معماری مورد بررسی و کنکاش قرار گیرد. در این میان شوادان‌های دزفول که به‌عنوان گونه‌ای بی‌نظیر از معماری دست‌کند مسکونی از مدت‌ها مورد توجه محققان قرار داشته است، هیچ‌گاه مورد پژوهشی مستقل و با رویکرد گونه‌بندی معماری شکل یافته قرار نگرفته است. هدف این پژوهش شناخت و بررسی عوامل موثر در گونه‌بندی این شوادان‌ها است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی انتخاب شد. براساس مطالعات کتابخانه‌ای به بررسی پیشینه و مباحث تاریخی پرداخته و از طریق برداشت‌های میدانی (مشاهده، پرسشنامه و مصاحبه با صاحب‌نظران) شناخت جامعی از شوادان‌ها حاصل شد. سپس با استفاده از روش دلفی و تحلیل پرسشنامه‌ها عوامل تاثیرگذار در دسته‌بندی و گونه‌شناسی شوادان‌های مورد مطالعه (30 نمونه از شوادان‌های به‌جامانده از دوران قاجار تا دوران پهلوی) مشخص شدند. در نهایت مشخص شد که دو گونه عمده برای شوادان‌ها می‌توان برشمرد. گونه اول، شوادان‌های منفرد و گونه دوم، شوادان‌های گسترده هستند. در این میان وضعیت اقتصادی اجتماعی ساکنین نقش بسزایی در این گونه‌بندی داشته است.

investigating the typology of troglodytic shavadans in dezful

troglodytic architecture is a specific type of architecture as it does not use free materials. in recent years, earth-sheltered architecture, also known as troglodytic architecture, has received considerable attention as some of its unknown aspects are under investigation. in this connection, shavadans in dezful, which serve as underground cellars, are attracting the attention of researchers as unique types of residential troglodytic architecture. no research has ever independently examined this typological approach to architecture. this descriptive-analytical research study aimed to investigate factors affecting the typology of these shavadans. it also uses library sources to examine the history of this type of architecture and seeks to provide a comprehensive understanding of the shavadans via field surveys (observation, questionnaires, and interviewing experts). it also uses the delphi method and questionnaire analysis to study the factors affecting the categorization and typology of 30 examples of shavadans left from the qajar to the pahlavi period under study. it was concluded that there are two major types of shavadans. the first type is single shavadans, and the second type is spacious shavadans. in this regard, the residents’ social-economic situation greatly contributed to this typology.