ارتقا ادراک محیط در بافت تاریخی به منظور پایداری اجتماعی محلات (مورد مطالعه: گذربازارچه فیل در محله اسحاق بیگ و گذربازارچه حاج زینل در محله سنگ سیاه در بافت تاریخی شیراز)

محله محیط جداگانه‌ای است که به‌ دلیل مشخصات کالبدی متفاوت و خصوصیات اجتماعی سکنه متمایز شناخته می‌شود. به‌ منظور دستیابی به شاخص‌های موثر پایداری اجتماعی در محله‌ها مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی‌های میدانی به‌ واسطه مشاهده بصری محیط صورت گرفته است؛ از این ‌رو دو گذر شاخص در دو محله متفاوت در بافت تاریخی شیراز مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت به‌صورت ترکیبی است؛ به‌گونه‌ای که ابتدا از روش تحلیل محتوا براساس منابع کتابخانه‌ای به‌ منظور دستیابی به داده‌های اصلی تحقیق استفاده شده است. سپس به‌ منظور پیشبرد اهداف تحقیق، روش پیمایش به‌صورت بازدید میدانی به‌ صورت مشاهده استفاده شده است. همچنین یافته‌های تحقیق، تلفیق نتایج برگرفته از مطالعات اسنادی با نتایج مطالعات موردی و میدانی در گذر بازارچه فیل در محله اسحاق‌ بیگ و گذر بازارچه حاج زینل در محله سنگ سیاه در بافت تاریخی شیراز است. از آنجا که هدف از این پژوهش دستیابی به ماهیت اصلی مفهوم محله، با در نظرگیری اصول پایداری اجتماعی است، شاخص‌های ادراک محیط و محله‌های بافت تاریخی دسته‌بندی و وجوه کیفیت ادراک محیط بررسی شده و در نهایت شاخص‌های این وجوه مثبت و منفی به‌ واسطه مصادیق در نمونه‌ها ارائه شده است. فضاهایی که در جوار آنها بوهایی مانند بوی نان در نانوایی و بوی کارگاه شیرینی‌پزی استشمام می‌شد، به‌ نوعی عامل حیات جمعی محسوب می‌شود. از سوی دیگر مکان‌هایی با پیشینه تاریخی دلیل هویت‌بخشی و ارتقای ادراک محیط می‌شود؛ در نتیجه به‌ منظور ادراک محیط شهری می‌توان پایداری اجتماعی را به‌عنوان مولفه اصلی در محله‌های تاریخی شیراز در نظر گرفت.

increasing perception of the environment in the historical context of for the social stability of the neighborhoods (case study: baazarche-ye-fil pass in es'haagh beig neighborhoods and hajzeinal pass in sang-e siah and sare_dozak neighborhoods of shiraz, iran)

a neighborhood is a separate environment characterized by different structural features and social characteristics of the residents. in this connection, library studies and field surveys were conducted while direct observation was made to achieve effective social stability indicators in neighborhoods. thus, two prominent passes in two different neighborhoods in the historical context of shiraz were investigated. the present research falls under applied studies from an objective point of view and is a hybrid one from a nature perspective, which involves a content analysis based on library sources that help meet main research data. then, a survey method via field visits was conducted to understand the research objectives better. the research findings are a combination of findings from documentary and case and field studies about the bazarchey-e-fil pass in the es’haagh beig and hajzeinal pass in the sang-e siah neighborhoods in the historical parts of shiraz. because the research sought to better understand the main nature of the neighborhood concept by considering social stability principles, environment perception and historical context neighborhood indicators were categorized, and the quality of the perception of the environment was examined. in sum, the indicators about positive and negative aspects were provided using case examples. the spaces where one could smell bread at bakeries and sweet at confectionaries were factors contributing to collective life. on the other hand, places with historical backgrounds were regarded to help identify and promote a perception of the environment. thus, to understand the urban environment, social stability is seen as a major component of shiraz’s historic neighborhoods.