نگرشی بر الگوهای استقراری منطقه حاجی‌لرچای ورزقان، آذربایجان شرقی

منطقه حاجی‌ لرچای در شهرستان ورزقان استان آذربایجان شرقی قرار دارد. بررسی‌های باستان‌ شناسی منطقه به منظور روشن شدن چشم‌اندازهای استقراری منطقه انجام گردید. در مجموع، سی محوطه در منطقه شناسایی شد که در این بین، دو محوطه متعلق به عصر مفرغ میانی- جدید و پانزده محوطه، متعلق به دوره تاریخی شناسایی شد. با وجود شواهدی از دوره مفرغ در منطقه، به نظر می‌رسد که سکونت گسترده منطقه، از دوره تاریخی به بعد آغاز شده و تا به امروز نیز ادامه یافته است. منطقه حاجی‌ لرچای ورزقان جزو نقاط تقریبا کم‌تر شناخته‌شده به شمار می‌رود و پژوهش‌های باستان‌ شناسی تاکنون در منطقه انجام نشده است. این بررسی ابتدا توسط پژوهش‌های میدانی انجام یافت. سپس با نقشه‌های gis، چشم‌انداز دقیق منطقه، مشخص و الگوهای استقراری تبیین گردید. در این پژوهش تلاش گردید هر محوطه به تفکیک، علاوه بر ویژگی‌های کلی وآسیب‌شناسی، معرفی الگوی استقراری منطقه نیز ارائه گردد. مهم‌ترین پرسش این مقاله، بررسی الگوهای استقراری حوزۀ حاجی‌لرچای است که تاکنون به آن پرداخته نشده و مسئله مهم این است که گونه‌شناسی استقرارهای حوضه رودخانه حاجی‌ لرچای چگونه است؟ چه سنت‌های فرهنگی در منطقه حضور داشته است؟ نتایج این بررسی نشان داد که اکثر محوطه‌های باستانی در کنار رودخانه حاجی‌ لرچای، از سرشاخه‌های رودخانه ارس قرار گرفته‌اند و شرایط زیست محیطی و نزدیکی به رودخانه و کد ارتفاعی نقشی مهم در ایجاد استقرارها داشته است.

investigating settlement patterns in hajilar chai region of varzaghan, east azerbaijan, iran

hajilerchai region is located in varzeqan city of east azerbaijan province, iran. archaeological surveys of the area were conducted to clarify the settlement landscape of the area. a total of thirty sites were identified in the area. there are two bronze age sites identified by means of an archaeological surface survey in the region. hajilarchai area of varzeqan is one of the lesser-known parts, about which archeological research has not been done so far. this study was first conducted by field research. then, using the gis maps, the exact landscape of the area was determined, and the settlement patterns were explained. in this study, in addition to general characteristics and pathology, each site was introduced separately, presenting the area’s settlement pattern. with a descriptive-analytical approach, this research tried to answer how the settlement patterns have changed in different historical periods. with the beginning of the historical and islamic period, especially the parthian period, the region has enjoyed certain prosperity and development. this study showed that most of the ancient sites along the hajilerchai river are located at the tributaries of the aras river, and environmental conditions and proximity to the river have played an essential role in establishing settlements.