معماری دستکند در روستای بینه‌لر مشکین‌شهر (شمال‌غرب ایران)

معماری دستکند گونه‌ای از معماری را شامل می‌شود که در آن واحدهای فضایی به جای شکل‌گیری بر اساس انباشت مصالح، از طریق حذف اجزای موجود از یک کل موجود ایجاد می‌شود. این معماری در طی قرون متمادی به‌صورت بومی شکل گرفته است. در مناطق مختلفی از کشور تاکنون تعداد زیادی از روستاهای دستکند شناسایی و معرفی شده است. شهرستان مشکین شهر واقع در دامنه‌های جنوبی کوهستان سبلان یکی از مناطق مستعد برای این گونه معماری می‌باشد. تاکنون مطالعاتی در راستای ثبت و معرفی بسیاری از این فضاهای دستکند صورت نگرفته است. بر اساس پیمایش میدانی مشخص شد در محدودۀ شهرستان مشکین شهر فضاهای دستکند متنوعی باقی مانده است که بررسی و مستندنگاری آن‌ها ارزشمند می‌باشد. علاوه براین، نتایج این پژوهش می‌تواند الگوی مطالعات بعدی آثار معماری دستکند سایر روستاهای دامنۀ کوهستان سبلان گردد. انجام این پژوهش در صدد پاسخ‌گویی به سوالات بنیادین زیر است: 1. مهم‌ترین عامل در شکل‌گیری فضاهای دستکند در روستای بینه‌لر چه بوده است؟ 2. این آثار دستکند دارای چه مولفه‌هایی می‌باشد؟ بنابراین در پژوهش حاضر تلاش گردید به روش میدانی برای ثبت، ضبط و توضیح وضعیت کنونی فضاهای دستکند و همچنین از مطالعات اسنادی و براساس روش توصیفی – تحلیلی، برای شناخت عامل شکل‌گیری معماری دستکند در روستای بینه‌لر استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که روستای بینه‌لر براساس شرایط اقلیمی در بستر اوضاع سیاسی، اجتماعی، مذهبی و اقتصادی منطقه شکل گرفته است. این روستا را می‌توان جزء روستاهای دستکند صخره‌ای ایران محسوب کرد که در آن تلفیقی میان کالبد مسکونی و رفتار انسان به‌عمل آمده و در واقع برهمدیگر تاثیر گذاشته‌اند. روستای بینه‌لر از لحاظ ریخت‌شناسی جزء فضاهای دستکند بوده، و روی سطحی است که بر دیوارۀ آهکی ایجاد شده‌اند. بیشتر این فضاهای دستکند امروزه متروک شده و تنها تعدادی از آن‌ها در فصل تابستان مورد استفاده روستاییان منطقه قرار می‌گیرد.

troglodytic architecture in binheler village, meshkinshahr, iran

troglodytic architecture includes a type of architecture in which spatial units are created by removing existing components from an existing whole rather than forming based on the accumulation of materials. this architecture has been natively formed over the centuries. in different parts of the country, a large number of troglodytic villages have been identified and introduced so far.meshkinshahr, located on the southern slopes of sabalan mountains, iran, is one of the areas prone to this type of architecture; so far, no studies have been conducted to record and introduce many of these places. based on the field survey, it was determined that there are various hande-made dwellings left in meshkinshar, which are worth reviewing and documenting. in addition, the results of this study can be a model for further studies of troglodytic architectural works in other villages in the foothills of sabalan mountains. this research seeks to answer the following fundamental questions: 1. what has been the most important factor in the formation of hand-made spaces in the village of binehler? 2. what are the components of these hand-made spaces? therefore, in the present study, an attempt was made to record, and explain the current state of handmade spaces by field method. also, documentary studies based on descriptive-analytical method have been used to identify the formation factor of troglodytic architecture in binheler village. the results showed that the village of binehler is formed based on climatic conditions in the context of political, social and economic conditions in the region. this village can be considered as one of the rocky villages of iran in which a combination of residential body and human behavior has been made and in fact they have influenced each other. the village of binehler is also morphologically one of the hand-made spaces built on a surface of a limestone wall. most of these hand-made spaces are now abandoned and only a few of them are used by local ranchers during summers.