بررسی تغییرات مناطق باستانی هگمتانه همدان با استفاده از سنجش‌ازدور و سیستم اطلاعات مکانی

بحث تبیین حریم یا جانمایی صحیح محدوده عرصه یکی از عوامل مهم حفاظتی محوطه‌های باستانی و از مباحث مهم در حوزه میراث فرهنگی است، اما به‌دلیل اینکه این محدوده‌ها به‌صورت صحیح و با مختصات واقعی جانمایی نشده‌اند، دخل و تصرف‌های گسترده‌ای به محدوده‌های مبهم آنها در سال‌های گذشته صورت گرفته است. در این راستا، این پژوهش با استفاده از امکانات و ابزارهای سنجش‌ازدور و فتوگرامتری به ارزیابی تغییرات محدوده عرصه تپه باستانی هگمتانه در دوره‌های مختلف اقدام کرده است. با استفاده از تصاویر هوایی، نقشه تغییرات و روند تغییرات تپه باستانی هگمتانه تولید و مشخص شد که به‌راحتی می‌توان اطلاعات سال‌های بسیار دور را بار دیگر بازخوانی و با دقتی بالا مطالعه کرد. در این خصوص، تصاویر سال‌های 1314، 1335، 1351، 1377 و 1381 با ضریب دقت بالا (به‌ترتیب 85، 89، 82، 80 و 58 درصد) ارزیابی شد. نتایج نشان می‌دهد، استفاده از تصاویر ماهواره‌ای به‌تنهایی نمی‌تواند پاسخ‌گوی توسعه تحقیقات مربوط به میراث فرهنگی و ابنیه تاریخی باشد و دلیل آن ‌هم قدرت تفکیک زمانی پایین آن است. همان‌طور که در این پژوهش مشخص شد، یک بازه 84 ساله مطالعه شد که نشان‌دهنده قدرت تصاویر هوایی در مطالعات باستان‌شناسی است. از سویی دیگر توان تفکیک بالای تصاویر هوایی کار را به‌منظور نقشه‌برداری محدوده عرصه هگمتانه در سال‌های مختلف بسیار آسان کرده است.

investigation of changes in the ancient areas of hegmataneh of hamadan using remote sensing and spatial information system

the issue of defining the area or correct the location of an area is one of the important factors in the protection of ancient sites and one of the important issues in the field of cultural heritage. however, since these areas are not located correctly and with real coordinates, they have been trespassed and their vague boundaries have been modified. in this regard, this research has evaluated the changes in the area of ​​the ancient hill of hegmataneh in different periods by using the facilities and tools of remote sensing and photogrammetry. using aerial images, a map of the changes and trends of the ancient hill of hegmataneh was produced and it was determined that it is easy to re-read the information of very distant years with high accuracy. in this regard, the images of 1935, 1956, 1972, 1998 and 2002 were evaluated with high accuracy coefficient (85, 89, 82, 80 and 58%, respectively). the results showed that the use of satellite imagery alone (landsat images) is not enough for the development of research related to cultural heritage and historical buildings, and the reason is its low temporal resolution. as found in this study, an 84-year period was studied that demonstrates the power of aerial imagery in archaeological studies. on the other hand, the high resolution of aerial images has made it very easy to map the area of ​​hegmataneh in different years.