معماری و فرهنگ سکونت بومی در شهر بهار بخش دوم (حیاط اندرونی، حیاط‌ خلوت و اجزای آنها)

مساکن قدیمی شهر بهار نمادی از شیوه‌های تامین معاش ساکنان آن به شمار می‌رود. با نگاهی اجمالی به نوع مواد و مصالح، شیوه ساخت، پلان و نوع بهره‌برداری از فضاها و همچنین جانمایی فضاها در نقشه مساکن می‌توان به پیوند انسان و طبیعت پی برد. بناها برای رفع نیاز مادی و معنوی آنان بوده و نشان از هم‌زیستی با محیط‌زیست و دام دارند. در این مقاله، به شکل‌گیری و بافت محله‌های شهر بهار و گونه‌شناسی مساکن آن به همراه فرهنگی زیستی اشاره شده است. اینکه چگونه این محله‌ها شکل گرفته‌اند و هسته اولیه شهر از کجا شروع شده و به کدام جهت توسعه یافته‌، از اهداف اصلی این پژوهش بوده است. همچنین میزان تاثیرپذیری مساکن از معیشت و اقتصاد در ساختار بناها و کارکرد و جانمایی فضاهای داخلی خانه‌ها و مواردی از این دست، بررسی شده است. طرح پرسش‌هایی از این قبیل و مطالعه درباره آنها ما را با جنبه‌های تاریک و نیمه‌تاریک بخش‌هایی از معماری بومی و فرهنگ سکونت در بهار قدیم و برای علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ بومی روشن‌تر می‌کند؛ به همین منظور نگارنده در پژوهش میدانی و با استفاده از روش مشاهده و طرح پرسش‌هایی که همراه با برنامه‌ریزی قبلی بوده، به گردآوری اطلاعات مربوط به مقاله حاضر اقدام کرده است. در تدوین این پژوهش بنا به ضرورت، بسیاری از واژه‌های محلی که برای افراد غیربومی نامانوس بود، ترجمه تحت‌الفظی و هریک از واژه‌ها برای خوانش دقیق آوانویسی شد. در مواردی هم که به نظر می‌رسید مفید باشد، برخی اصطلاحات و اسامی به‌صورت موجز و مختصر شرح داده و تعبیر آنها در پاورقی ذکر شد. براساس داده‌های پژوهش حاضر، مساکن بومی شهر بهار فضاهای متعددی برای استفاده انسان و دام است و تنها ساختاری کارکردی دارد. بر این اساس کمتر به جنبه‌های بصری و زیبایی‌شناختی داخل و بدنه بناها پرداخته شده است. در این پژوهش اگرچه بیشتر توجه نگارنده بر دیدگاه مردم‌شناسی به همراه مشاهده، مصاحبه و مطالعات میدانی مشارکتی است، برای روشن‌شدن موضوع به مسائل تاریخی نیز اشاره‌ای مختصر شده است.

architecture and culture of native residence in the city of bahar part ii (inner yard, backyard and their components)

researching and recognizing the beliefs, convictions, environmental knowledge, techniques and traditional methods of each community allows us to know their interests. the purpose of this study is to document the native architecture of the inhabitants of bahar city in order to record some parts of its unwritten history in addition to introducing it. this research has been done through observation, interview and participation. shahr-e bahar is located in the northwest of hamadan and its inhabitants are from baharloo tribe and they speak turkish. the baharlus came to this place from central anatolia in the 12th century and built the bahar fortress in the 13th century. bahar castle was destroyed by the mongols in 1257. therefore, some of the baharlus came to the bahar plain at least eight hundred years ago, and some of the tribes have remained in the anatolian region. bahar passed away and at the beginning of its formation, it was a village-castle. gradually, with the development of the city, the first houses were built on the south side of the castle and near the qanats (aqueducts). there is now a castle neighborhood in the north of the city. the location of bahar city in the northern part of alvand mountains has caused them to enjoy lush and productive ranges as well as temperate climate that tend to be cold and dry. by looking at the type of materials, the method of construction and the type of exploitation of spaces, we can understand the connection between man and nature. also, the impact of livelihood and economy on the structure of the building and the function of the interior spaces of the houses is quite obvious. in compiling this article, it was necessary to translate local words and transliterate each word for careful reading. according to the results of this study, the indigenous residential spaces of bahar have been used only for humans and animals and less attention has been paid to the aesthetic aspects inside and outside the building. in this study, although most of the author’s attention is on the anthropological perspective along with observations, interviews and participatory field studies, historical points have been made to clarify the issue.