بازنمود اصول مکتب اصفهان در معماری و شهرسازی دوران صفوی در اصفهان

جریان‌های فکری حاکم در هر دوران، همواره بر معماری و شهرسازی آن دوران تاثیر گذاشته ‌است. برای درک عمیق‌تر این تاثیرات، ایجاد ارتباط معنادار میان کالبد در معماری و شهرسازی هر دوره با تفکرات حاکم بر آن دوره می‌تواند موثر باشد. دوره صفویه، یکی از درخشان‌ترین دوره‌های تاریخ ایران نیز از این قاعده مستثنا نبوده‌ است؛ بنابراین شایسته است اندیشه‌هایی که موجب شکوفایی این دوره شده‌اند، بررسی شوند. در این دوره، سه جریان فکری شاخص وجود داشته ‌است: تشیع، اشراق (بر پایه حکمت ایرانی) و عرفان. این جریان‌های فکری بر معماری و شهرسازی این دوران از جمله باغ‌ها، کاخ‌ها و خیابان چهارباغ نیز تاثیر گذار بوده و نوآوری‌هایی را به ‌وجود آورده است. مکتب اصفهان عنوانی است که برای اوج‌ گیری فعالیت‌های مختلف فلسفی، فقهی و هنری در سده 17 و اوایل 18 میلادی در اصفهان به‌ کار برده شد و اصول و قواعدی را در معماری و شهرسازی پایه‌گذاری کرد. مقاله حاضر ضمن تشریح ویژگی‌های مکتب اصفهان به بررسی تاثیر اصول مطرح‌ شده این مکتب در معماری و شهرسازی اصفهان پرداخته و برای این مهم، با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با اتکا به متون و اسناد تاریخی و شواهد به‌ جامانده از معماری و شهرسازی دوره صفوی و مطالعات پژوهشگران معاصر درباره ساختار معماری و شهرسازی این دوره، معماری باغ‌ها و کاخ‌های این دوره در شهر اصفهان و همچنین سطح کلان از جمله خیابان چهارباغ را در حیطه مکتب اصفهان بررسی کرده و به این پرسش پاسخ داده است که چه ارتباطی میان مکتب اصفهان با معماری و شهرسازی وجود داشته و بازنمود اصول این مکتب در باغ‌ها، کاخ‌ها و سطح کلان (خیابان چهارباغ، شهر) چه بوده است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که معماری و شهرسازی دوره صفوی و به‌ طور شاخص باغ‌ها، کاخ‌ها و خیابان‌های آن ریشه در اصول حاکم بر مکتب اصفهان دارد.

the effects of isfahan school thoughts on the architecture and urban development of isfahan during safavid period

the running intellectuals that prevailed during each age, has always influenced the architecture of that period. to understand these influences more deeply, creating a meaningful relationship between the architecture and urban planning of each period with the prevailing ideas of that period can be effective. safavid period as one of the most brilliant periods in the history of iran, is also not exempt from this rule. therefore, it is worthwhile to examine the ideas that led to the flourishing of this period. in this period there have been three streams of thought indicator. these currents of thought (shia, ishraq and mysticism) on the architecture and urbanism of this era have also affected gardens and palaces and chaharbagh avenue reaching innovations. isfahan school is used to rise philosophical, theological and art activities during the 17th and early 18th centuries in isfahan and established principles and rules in architecture and urbanism. in fact, this school was formed under the attention of safavid king and creativity of the architects of this period, and led to differentiate the architecture of this period from prior periods.this paper tries to survey gardens and palaces and also in macro level such as chaharbagh avenue in safavid era in isfahan in isfahan school relying on texts and historical documents and evidence that remains of that era answering this question that the what is the connection between isfahan school and architecture and urban planning and what is the representation of the principles of this school in gardens, palaces and macro level (chaharbagh street, city). research findings indicate that the architecture and urbanism of the safavid era and an index of gardens and palaces and avenues of it rooted in the principles that current in that era (isfahan school).