اثرهای محلول ‌پاشی متیل ‌جاسمونات بر کاهش آسیب‌های اکسایشی ناشی از تنش سرما در دانهال‌های خیار

تنش اکسایشی حاصل از سرما روی غشا‌های زیستی و بسیاری از فرایندهای سوخت و سازی گیاه اثر منفی دارد. در این پژوهش، اثر کاربرد برگی متیل ‌جاسمونات بر مقدار پراکسیداسیون چربی‌های غشا، پراکسید هیدروژن، فنل کل، پروتیین‌های محلول و فعالیت برخی آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان (از قبیل سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز، گایاکول پراکسیداز و اسکوربات پراکسیداز) برگ دانهال‌های خیار گلخانه‌ای رقم ’نگین‘ در شرایط تنش سرما بررسی شد. دانهال‌ها در مرحله چهار برگی با غلظت‌های مختلف متیل ‌جاسمونات (0، 50، 100 و 200 میکرومولار) محلول ‌پاشی شدند. بعد از 48 ساعت، نیمی از بوته‌های تیمار شده با متیل ‌جاسمونات به همراه شاهد به مدت 12 ساعت در معرض دمای 4 درجه سلسیوس و سپس به مدت سه روز در شرایط بهبودی در گلخانه قرار گرفتند. بقیه دانهال‌های تیمار شده با متیل‌ جاسمونات و شاهد در دمای 24 درجه سلسیوس نگهداری شدند. تنش دمای پایین به طور معنی‌داری غلظت مالون ‌دی ‌آلدهید و پراکسید هیدروژن را در برگ‌ها افزایش داد. در حالی که تیمار متیل ‌جاسمونات به طور معنی‌داری تولید این ویژگی‌های خسارت‌زای غشا را در شرایط تنش سرما کاهش داد. مقدار فنل کل و پروتیین‌های محلول در دانهال‌های محلول ‌پاشی شده با متیل‌ جاسمونات در مقایسه با شاهد بیشتر بود. متیل ‌جاسمونات به ویژه در غلظت‌های 100 و 200 میکرومولار، به طور چشمگیری فعالیت آنزیم‌های سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز، گایاکول پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز را در دانهال‌های سرما دیده افزایش داد. به نظر می‌رسد که متیل ‌جاسمونات ضمن افزایش غلظت تنظیم کننده‌های اسمزی مانند پروتیین‌های محلول و افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان و ترکیب‌های فنلی باعث کاهش اثرهای منفی دمای پایین و در نتیجه پایداری بیشتر غشای یاخته‌ها می‌شود.