کاربرد نشانگرهای ریزماهواره (SSR) جهت شناسایی و ثبت رقم‌های مهم خرما

یکی از مشکل‌های مهم باغدارها در ایجاد نهالستان و باغ، نامشخص بودن اصالت ژنتیکی رقم‌های کشت شده می‌باشد. در سال‌های اخیر از انگشت‌نگاری گیاه‌ها با استفاده از نشانگرهای مولکولی برای تشخیص اصالت آن‌ها استفاده شده است. در این پژوهش از مجموع 16 نشانگر ریزماهواره چند شکل خرما، 7 نشانگر توانا به ایجاد کلیدهای شناسایی در 10 رقم خرمای تجاری مورد مطالعه قرار گرفتند. نشانگرهای mpa4 در رقم ‘استعمران’،mpa6 و mpa10 در رقم ‘پیارم’، mpa10 و mpa12در رقم‌های ‘شاهانی’ و ‘پیارم’ نوارهای چند شکل اختصاصی ایجاد نمودند. همچنین، نتیجه‌های حاصل از نشانگرهای mpa6-12 در رقم‌های ‘کبکاب’, ‘مضافتی’ و ‘شاهانی’، mpa5-10 در رقم‌های ‘برحی’ و ‘شاهانی’، mpa10-12-6 در رقم ‘گنطار’ و mpa16-6-12-4-7-10 در رقم ‘دیری’، کلیدهای اختصاصی ایجاد نمودند. بر اساس نتیجه‌های به دست آمده تفاوت‌هایی از نظر الگوهای نواری نشانگرهای ریزماهواره در بعضی از درخت‌های مادری تکرارهای رقم‌های ‘دیری’، ‘ربی’ و ‘پیارم’ مشاهده شد. کلیدهای اختصاصی بر روی 50 درخت مادری خرما ارزیابی شد. تجزیه‌های این پژوهش در دو آزمایشگاه مستقل انجام شد و نتیجه‌های هر دو آزمایشگاه تایید کننده همدیگر بود. نتیجه‌های این پژوهش نشان داد که استفاده از کلیدهای شناسایی مولکولی، امکان تشخیص رقم‌های خرما با هدف تایید اصالت ژنتیکی آن‌ها را میسر می‌سازد. در این مطالعه، تنوع ژنتیکی رقم‌های تجاری خرما نیز با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره مورد ارزیابی قرار گرفت. با استفاده از 12 نشانگر چند شکل ریزماهواره، تعداد 19 آلل با میانگین 57/2 آلل در هر مکان ژنی و متوسط داده‌های چند شکلی 39/0 شناسایی شد. علاوه بر ارزیابی ویژگی‌های تنوع ژنتیکی، آزمون اختصاص بایسین و تجزیه و تحلیل شبکه فیلوژنتیک به منظور ارزیابی ساختار جمعیت مورد استفاده قرار گرفت. نتیجه‌های این پژوهش نشان داد که ارزیابی تنوع ژنتیکی و ساختار جمعیت در ژرم‌پلاسم خرما می‌تواند برای استفاده کارامد از ژرم‌پلاسم و تعیین نقشه ارتباطی مفید باشد.