ارزیابی گوناگونی درون رقمی و همبستگی بین ویژگی‌های ریخت‌شناسی در پسته رقم‌های اکبری و احمد‌آقایی

به‌منظور ارزیابی گوناگونی ژنتیکی داخل رقم و همبستگی بین ویژگی‌های ریخت‌شناسی رقم‌های پسته اکبری و احمد‌آقایی در شهرستان رفسنجان، 18 ویژگی کمی و 33 ویژگی کیفی براساس توصیف‌نامه پسته اندازه‌گیری و کد‌گذاری شد. نتیجه‌های تجزیه به عامل‌ها نشان داد که ویژگی‌های مورد اندازه گیری در 6 گروه عاملی قرار گرفتند که توانست 86.61 درصد از کل واریانس را توجیه نماید. ویژگی‌های مرتبط به میوه، مغز، برگ و برگچه انتهایی سه گروه عاملی اصلی در تفکیک نژادگان‌‌های رقم‌های اکبری و احمد‌آقایی بودند که در مجموع 60.76 درصد از واریانس را در برگرفتند. تجزیه خوشه‌ای، نژادگان‌ ها را در فاصله 20 اقلیدسی به سه گروه تقسیم کرد. گروه اول شامل نژادگان‌ های رقم احمدآقایی بودند که به طور معنی داری دارای بزرگترین ابعاد عرض برگچه انتهایی و ابعاد میوه (عرض و ضخامت میوه) و ضخامت مغز بودند. گروه دوم بیشتر شامل نژادگان‌ های رقم اکبری بودند که دارای بیشترین طول میوه و عرض میوه بودند که در ارتباط با این ویژگی‌ها تفاوت معنی‌داری با سایر گروه‌ها داشتند. هم‌چنین، نتیجه‌ها نشان داد که گوناگونی ریخت‌شناسی گسترده ای در رقم‌های پسته اکبری و احمد‌آقایی وجود دارد که ممکن است ناشی از تهیه پیوندک از درختانی با منشاء بذری متفاوت در زمان پیوند باشد.

Assessment of Intra-Cultivar Variation and Correlation Between Morphological Traits in Pistachio cvs. Akbari and Ahmadaghai

In order to assess the intracultivar genetic variation and the correlation between morphological traits of Akbari and Ahmadaghai cultivars of pistachio, 18 quantitative and 33 qualitative traits were measured and coded based on the pistachio descriptor. The results indicated that in this study, six main factors could contain 61.86 percent of the total variance. The fruit, nut, leaf, and terminal leaflet characteristics have constructed three main factor groups that compromise 76.60 percent of the total variance . These traits were the most important ones to separate chr('39')Akbarichr('39') and chr('39')Ahmadaghaichr('39') genotypes. Genotypes were divided into three groups based on six main factors. The first group contains the Ahmadaghai genotypes which significantly had the largest terminal leaflet width, fruit dimenstion (width and thickness), and nut thickness. The most genotypes of Akbari cultivar were located in the second group which is significantly different from other groups. These genotypes had the most fruit length and width. Also, the results showed that there was a wide variation in morphological traits of Akbari and Ahmadaghai cultivars which is due to provide of scions from trees that propagated from seed in the past.