تحلیل محتوای کمی و کیفی کاربرد آیات در مرصادالعباد

آیات الهی همواره الهام‌بخش نگارندگان کتب ادبی بوده است. در این میان ادبیات عرفانی سهم قابل توجهی داشته است. بسیاری از آن‌ها برای استحکام بخشیدن به ایده‌ها و آثار منثور و منظوم خود به شیوه‌های مختلف از آیات قرآن بهره می‌گرفتند. مرصادالعباد نجم‌الدین رازی یکی از آثار فاخر ادبیات عرفانی است که در کاربرد آیات الهی ید طولایی داشته است. برای تبیین نحوه نگرش عرفا به قرآن و اقتباس از آن، لازم است که دیدگاه‌های عرفا به‌دقت بررسی و تحلیل شود تا بتوان فهمی دقیق از اندیشه و انگیزه‌ی آن‌ها از کاربرد آیات الهی دست یافت.  در این راستا این پژوهش ضمن مرور اندیشه صاحب‌نظران یک مدل نظری برای سنجش کاربرد آیات قرآن در متون ادبی فراهم نموده است. بر اساس این مدل و با استفاده از روش تحلیل محتوای کمی و کیفی کتاب مرصادالعباد مورد بررسی مطالعه قرار گرفته است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که نجم‌الدین رازی در مجموع 842 در مرصادالعباد به آیات مبارکه قرآن اشاره داشته‌اند. کاربرد بلاغی آیات 561 مورد بوده است. همچنین کارکرد تفسیری آیات قرآن 281 مورد می‌باشد. آنچه از متن نجم الدین رازی برداشت می‌شود این است که در بیشتر موارد قصد تفسیر کلام وحی را ندارد در آغاز برخی فصول نخست ذکر آیه و بیان روایت نبوی(ص) و سپس به بیان شرح و تفسیر آیه پرداخته است. روش تفسیر غالب او اجتهادی باطنی است که 52 مورد می‌باشد. در برخی آیات روش تفسیری او اجتهادی ادبی 7 مورد، اجتهادی روایی 6 مورد و اجتهادی قرآنی 1 مورد می‌باشد.

quantitative and qualitative content analysis of the use of quranic verses in mersad-ol-ebad

introduction mystical literature is one of the categories that occupies a large part of persian literature. one of the authentic and unique sources of islamic mysticism is the holy quran, on which mystics have always tried to build all the stages and houses of behavior. one of the important points in mystical texts is the special attention of mystics to the representation and martyrdom of the verses of the holy quran for greater effectiveness of the word. mursad al-abad is his masterpiece; because in terms of prose, it is one of the most beautiful and inspiring mystical writings. this work is so important and wide-ranging that mystics after najm razi, including molavi and hafez, are all influenced by it in some way. najm razi has used a lot of verses and hadiths in his discussions in mursad al-abad. for this purpose, this article intends to provide a relatively comprehensive understanding of the patterns and methods of using verses by reviewing the literature related to the use of verses in literary texts.in this regard, while presenting a systematic and objective methodological framework, an attempt is made to explain the quantity and quality of the application of the verses of the qur’an in mursad al-abad. in other words, the main question of this research is based on the axis that najm al-din razi used quranic verses in his work to what extent? also, how was the quality and method of using the verses? methodology this article uses quantitative and qualitative content analysis. for this purpose, a comparative model for the typology of the use of verses in interpretive prose texts is presented. then, based on this model, the extent to which these types of applications are used in the studied texts is measured. content analysis, like other empirical techniques of measurement in the social sciences, has a research design that should guide the research. the research design in a content analysis, after the general stages of a research - which includes defining the concepts, purpose and problem of the research - includes the following:definition of relevant contentoperational definition of conceptswriting coding