نشانه‌ های دوستی حق در متون منثور عرفانی با تاکید بر کتاب شرح‌التعرف لمذهب التصوف

مبحث دوستی حضرت حق یکی از مهم‌ترین و زیباترین مباحث عرفان اسلامی است.به اعتقاد عرفا اساس عرفان بر پایه دوستی خداوند است و شرح التعرف یکی از امهات متون عرفانی، مشحون از مفاهیم مربوط به دوستی حضرت حق است. مستملی بخاری، صاحب این کتاب، هر عملی را با ترازوی محبت می‌سنجد و آگاهی از لوازم محبت را برای سالک طریق لازم می‌داند.دراین پژوهش، نظر مستملی درمورد پیش نیاز‌ها، لوازم و نشانه‌های دوستی خداوند مورد بررسی و استنتاج قرار خواهد گرفت. یافته‌های پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای نشان داد از نظر مستملی دم زدن از محبت الهی چندان ساده نیست و رسیدن به این مقام به مقدمات و تمهید لوازمی نیاز دارد برخی از این ابزار و تمهیدات عبارتند از: خودشناسی و دانستن علت آفرینش انسان، چگونه اشرف مخلوقات بودن و مسجود فرشتگان شدن او، تلاش برای شناخت خداوند، رفع موانع خصوصاً مخالفت با نفس، صفای قلب یافتن و خالی شدن از غیر حضرت دوست، حیا داشتن در حضور حق و تلاش برای شناخت او. مستملی در ادامه معتقد است با چنین نشانه‌هایی می‌توان به شناخت دوستان حقیقی خداوند نایل گردید.دوستانی که دارای شاخص‌هایی همچون ذکر و طاعت و عبادت مستمر خداوند، توکل و اعتماد به حکمت او، بی‌مرادی، نرنجیدن از بلا و امتحان الهی، رضا دادن به قضای الهی، ایثار جان و مال و فرزند و آبرو درراه او، خوف از هیبت و حضور خداوند، رجا به کرم حضرت دوست، تضرع و زاری و اظهار عجز و نیاز شبانه در پیشگاه او هستند.

the semiotics of god friendship in islamic mysticism with an emphasis on: sharh al-taarif of lemazhab al-tasarrof

1. introduction love and personal relationship is a very important factor that brings a person into the valley of happiness or ruin. in fact, the main issue here is that if the attraction, interest and love of a person is real, it will bring him success, and if it is false and unreal, it will be the cause of his ruin. this is where the mystics, in the first step, in the manner of divine parents, distinguish real and true love and affection and relationship from its false kind, and in the second step, they begin to explain the approaches, steps and principles of achieving this true love and affection. the second important issue is related to the dimension of love and true relationship. after a person succeeds in identifying true love and relationship, he achieves indicators that are specific to true friends and lovers. according to mystics, when a person attains the true love and relationship of the beloved (god), he will suffer from pleasurable pains that are specific to god's true friends. third, it is important to clarify that the topic of true friendship and true love is not only specific to islamic mysticism, because love and true relationship with the beloved is not only present in all divine religions, but it is the main form of their intellectual foundations. according to the mystics, the actions of the followers of the truth in any dress and profession will be measured with the scale of love. one of the oldest works of persian sufis is sharh al-tareef by abu ibrahim ismail mostamli bokhari (434 ah). mostamli bukhari, in fact, has explained the book introduction to sufism by abubakr mohammad bokhari kalabadi, a sufi and hanafi jurist of the 4th century hijri, at the request of his disciples.