کارکرد معناشناسی « تقابل » در حکایتی از تاریخ بیهقی

به باورساختارگرایان تمامی پدیده‌ها به نظامی ساختاری تعلّق دارندکه عناصرو اجزای سازنده‌ آن‌ها با یکدیگرارتباطی منسجم و تعاملی هدفمنددارند وفهم این ارتباط تنهاازطریق کشف تفاوت‌ها میسّراست. از مهم‌ترین این رابطه‌ها تقابل‌های دوگانه است. تقابل‌های معنایی از فروع تقابل‌های دوگانه درسطح واژه است که درآن واژه، با توجه به جفت متضادّخودمعنا می‌یابد. بار ارزشی قطب‌ها در تقابل‌های معنایی مهم و اغلب یکی دارای بار منفی و دیگری مثبت است. حکایت «هارون‌الرشید و دو زاهدِ»تاریخ بیهقی در زمره شاخص‌ترین روایات این کتاب است.این حکایت از تقابل معناییِ کلانِ «زهد ریایی / زهد راستین» تشکیل شده و به مددتقابل های معنایی خُرد همچون «طمع / قناعت»، «فقر / ثروت» و «توکّل / ترس»، تقویت شده است. پژوهش حاضر به شیوه‌ توصیفی تحلیلی درپی استخراج انواع تقابل‌های معنایی و تبیین جایگاه و کارکرد آن‌ها درروایت مذکور است.حاصل آنکه بیهقی آموزه‌های زهد رادو دسته کرده و برای تفهیم هریک،از تقابل های معنایی متناسب استفاده کرده است. دسته‌ای از مفاهیم همچون: « فقر و یا عدم ارتباط با حکّام وقت» به زعم او اساسی‌تر است. بنابراین از «تقابل مکمّل» که متضمّن معنای قطعیّت و صراحت است استفاده کرده؛ بدین معنا که می بایست این آموزه‌ها بی چون و چرا پذیرفته شود.امّا دسته‌ای از مفاهیم همچون:«گریه،مصاحبت خلق و کمیّت نماز»؛را فرعی دانسته بنابراین از تقابل‌های معنایی «مدرّج و ضمنی»استفاده کرده است.تعداد بیشتر تقابل‌های معنایی مدرّج و ضمنی درمتن نشانگر آن است که بیهقی به زهدِهمراه با تساهل و انعطاف متمایل‌تر است ودر تقیّدیا عدم تقیّد به مفاهیم فرعی آن به مخاطب آزادی عمل بیشتری داده است.

function of the semantics of opposition in a tale from “beyhaqi’s history

1. introduction according to the structuralists, all phenomena belong to a structural system whose elements and components have a purposeful and coherent relationship with each other, and understanding this relationship is possible only by discovering the differences. one of the most important of these relationships is binary opposition. semantic oppositions are one of the branches of binary opposition at the level of the word, in which the word finds its meaning according to its opposite pair.in the field of language and literature, structuralism examines the factors that bring the structure of a work closer to the artistic structure and cause the connection of the parts of a work with its whole. one of the most important factors is binary opposition.in the story of harun and the two ascetics, beyhaqi first describes harun’s entrance into ibn-omari's house, the conditions of ibn-omari's house, and what happens there; then he describes the conditions of ibn-sammak's house and the events that take place there, which are completely opposite to each other.beyhaqi, as a master historian and storyteller, who is also well aware of the subtleties of language, has strengthened the main matrix of the story, which is the binary opposition of true true asceticism/false asceticism, with the help of various oppositions. extracting and studying these types will introduce the way of thinking and the attitude of this capable writer.