«هزارویک‌شب» مثل اعلای گروتسک شرقی

چکیدهیکی از‌ روش‌های خوانش متن و دستیابی به لایه‌های زیرین آن، اعتنا به رویکردهای نوین نقد و نظریه‌های ادبی و کشف ماهیت اثر بر مبنای سبک‌های ادبی و یافتن نشانه‌هایی است که به دریافت و تحلیل مخاطب توسّع بیشتری می‌بخشند. متون کلاسیک ادبی نیز از این قاعده مستثنی نیستند بویژه آنکه بازخوانی و تطبیق آن‌ها با موازین نظریه‌های نوین برای مخاطبان پژوهش‌گر نیز رویکرد پرکشش و جذابی است. «هزارویک‌شب» به عنوان جامع‌ترین اثر کلاسیک ادبیات شفاهی مشرق‌زمین از جمله آثاری است که علاوه بر مخاطب عام، همواره نظر پژوهندگان عرصه‌های جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی، هنر و ادبیات را به خود معطوف داشته است، بدین‌رو بازخوانی این اثر سترگ با رویکرد «گروتسک» که بنا به ماهیت خود با ناسازگاری فرم و محتوا، آمیختگی عناصر ناهمگون و نامتجانس و تنوع بی‌پایان امور کمیک، وحشتناک و زشت سروکار دارد به خوانندۀ امروزی امکان‌می‌دهد تا با کاویدن اعماق حکایات کوتاه و بلند و دریافت مولفه‌های گروتسک در آن‌ها، به درک احترام‌آمیزی فراتر از وفاق عام در فکاهۀ محض پنداشتن اثر دست‌یابد. پژوهش حاضر می‌نماید که «هزارویک‌شب» به جهت چندسویگی و تعدد مضامین، در برداشتن طنز و جدّ، اَشکال لغزگونه، ظرافت ادبی در کنار واژگان عامی و لایه‌های تفسیری ناهمگون در فرم و محتوا، از مصادیق بارز و متعالی گروتسک ادبی در مشرق زمین بهشمار‌می‌آید.

“one thousand and one nights” the sublime example of grotesque in oriental folk literature

&one thousand and one nights” the sublime example of grotesque in oriental folk literature abstract heeding the modern criticism and literary theory is an effective method for reading a text and achieving the deep meaning of it. such an approach causes the reader’s vast understanding too. therefore, nowadays the study of literature influenced by modern critical theories is profoundly attractive for researchers. the classic literary works are no exception. “one thousand and one nights” as the most comprehensive collection of middle eastern folk tales has always drawn sociologists’, anthropologists’, art and literature researchers’ attention to itself. hence, by studying and analyzing it’s long and short tales and defining grotesque features of them (e.g. incompatibility, disharmony, funny, terrifying and hideous issues) readers will respectfully find out that “one thousand and one nights” is not a collection of mere nonsensical absurd jokes. this paper is attempting to clarify that due to various contents, combination of comedy and tragedy, literary delicacy, mysterious themes and so on “one thousand and one nights” is the sublime example of grotesque in oriental folk literature and oral tradition.