روایت‌شناسی تطبیقیِ نور محمّدی در تاریخ سیستان و طباشیر‌الحکمۀ راز شیراز

یکی از کتاب‌های قابل توجّه دورۀ قاجار طباشیرالحکمۀ راز شیراز است که با رویکرد بازگشت ادبی و ساده‌نویسی خلق شده. هرچند این اثر یک متن عرفانی به حساب می‌آید امّا در بخش روایت نور محمدی با تاریخ سیستان موضوع مشترکی دارد و به نظر می‌رسد که تحت تاثیر آن نوشته شده است. از این‌رو، مطالعۀ تطبیقی آن با تاریخ سیستان روش مناسبی برای شناخت این اثر است. در تاریخ سیستان داستان‌ مولود مصطفی(ص) مملوّ از وقایع شگفت‌انگیز است که با تکنیک‌های روایی باورپذیر شده‌اند. آیا نویسندۀ طباشیرالحکمه توانسته از تکنیک‌‌های روایی برای باور‌پذیر کردن وقایع شگفت‌انگیز بهره ببرد؟ این مقاله برای یافتن پاسخ مناسب به روش توصیفی تحلیلی و با تاکید بر نظریه‌های روایت‌شناسی، نور محمّدی را در این دو اثر مقایسه کرده است. نتایج نشان می‌دهد، نویسندۀ تاریخ سیستان با تنوّع بخشیدن به زبان روایی، بهره‌مندی از روایت نقلی و نمایشی، تغییر مدام کانون روایت، استفاده از شخصیّت‌های موثّق تاریخی و مذهبی، بهره‌مندی از زبان رواییِ شخصیّتهای اصلی با دیدگاه اوّل شخص، استفاده از دیدگاه رواییِ ضد قهرمان، صداهای قدسی، تنوّع در وجه روایی برای ایجاد زبان عاطفی، گفت‌و‌گو و...توانسته داستان مولود مصطفی(ص) را هنری و باورپذیر نماید.

Comparative Narrative of Noor Mohammadi in the History of Sistan and Tabashir al-Hikma Raz of Shiraz

One of the notable books of the Qajar period is Tabashir alHikma, the secret of Shiraz, which was created with the approach of literary return and simplification. Although this work is considered a mystical text, but in the narration of Noor Mohammadi, it has a common theme with the history of Sistan and it seems that it was written under its influence. Therefore, a comparative study of the history of Sistan is a good way to understand this work. In the history of Sistan, the story of the birth of Mustafa (PBUH) is full of amazing events that have been believed with narrative techniques. Has the author of Tabashir alHikma been able to use narrative techniques to make amazing events believable? In order to find a suitable answer to the descriptiveanalytical method and with emphasis on narrative theories, this article has compared Noor Mohammadi in these two works. The results show that the author of the history of Sistan, by diversifying the narrative language, benefiting from the narrative and dramatic narrative, constantly changing the narrative center, using authentic historical and religious characters, benefiting from the narrative language of the main characters From the first person point of view, using the narrative perspective of the antihero, sacred voices, variety in the narrative aspect to create emotional language, dialogue, etc., has been able to make the story of Mustafa (PBUH) born artistic and believable. Although the author of Tabashir alHikma, while being influenced by the history of