معرّفی و بررسی آداب‌الملوک‌و‌کفایه‌‌المملوک، نسخه‌ای از آداب‌الحرب‌و‌الشجاعه

آداب‌الحرب‌و‌الشجاعه از متون منثور فارسی در نیمۀ اوّل قرن هفتم و از آثار محمّد بن منصور بن سعید، ملقّب به مبارکشاه و مشهور به فخر مدبّر در موضوع سیاست و کشورداری، اسب‌داری و جنگاوری است. مبارکشاه این کتاب را در چهل باب نوشته و آن را به سلطان ایلتتمش، پادشاه هندوستان (حک 607 – 633)، تقدیم کرده است. آداب‌الحرب‌و‌الشجاعه در سال 1346 به اهتمام احمد سهیلی خوانساری بر اساس شش نسخه به طبع رسیده است. در سال 1354، محمّد سرور مولائی شش باب نویافتۀ متن را که در چاپ سهیلی خوانساری نیامده، در رساله‌ای با عنوان آئین کشورداری چاپ کرده است. او این شش باب را از روی نسخه‌ای متعلّق به دیوان هند که نام متفاوت «آداب‌الملوک‌و‌کفایۀ‌المملوک» را دارد و سهیلی از آن غافل مانده، تدوین کرده است. در این مقاله، با استفاده از پنج نسخۀ خطّی کوشیده‌ایم، نخست، جایگاه نسخۀ متعلّق به دیوان هند و چرایی اختلاف عنوان آن را تبیین؛ و بعد از آن، خطاهای آئین کشورداری را اصلاح کنیم. بررسی‌های ما نشان داده است که به احتمال بسیار، آداب‌الملوک‌و‌کفایۀ‌المملوک نسخۀ بازنگری‌شدۀ مولّف و جامع‌ترین نسخه در موضوع و عنوان است. دیگر آنکه آئین کشورداری خطاها و غلط‌هایی دارد که نیازمند تصحیح دیگری است. ما با اصلاح این خطاها و دادن توضیحات لازم، بر ضرورت تصحیح مجدّد این متن و چاپ آن در کنار دیگر بخش‌های آداب‌الحرب، در مجلّدی واحد، تاکید کرده‌ایم.

The Presentation and review of Adab al Mulook wa Kefayat al Mamlook a manuscript of Aadab al-Harb wal-Shaja’a

Aadab alHarb walShaja’a is one of the Persian prose texts written in the first half of the seventh century by Muhammad ibn Mansour ibn Saeid, known as Fakhre Mudabber on the subject of politics and governance, cavalry and war. wrote this book in forty chapters and dedicated it to Sultan Iltutmish, King of India (d. 607633) Aadab alHarb walShaja’a was published in 1346 by Ahmad Soheili Aadab alHarb walShaja’a Khansari based on six copies. In 1354, Mohammad Sarvar Molaei published six new chapters of the text that were not published by Soheili Khansari in a treatise entitled The Rite of Statehood. He has compiled these six chapters from a copy belonging to the Court of India, which has a different name,&Adab al Muluk, Kufay alMuluk,& and Soheili ignored it. In this article, using the five manuscripts we have tried, first, to explain the position of the version belonging to the Court of India and why its title differs; And after that, correct the mistakes of the state ritual. Our research has shown that, the etiquette of kings and the sufficiency of the kings is the revised version of the author and the most comprehensive version of the subject and title. Another is that the rite of state has errors and mistakes that need to be corrected. By correcting these errors and giving the necessary explanations, we have emphasized the need to correct this text and publish it along with other sections of the etiquette of war, in a single volume