تفاوت میان دو روایت تاریخ بلعمی و ثعالبی درباره گشتاسپ

کتاب های تاریخ، از مهم ترین منابع شناخت اسطوره ها محسوب می‌شوند. حتی فردوسی نیز زمانی که در پی منابع اسطوره ای روایت شاهنامه بود، به سراغ کتب تاریخ خداینامه ها رفت. تاریخ بلعمی و همچنین تاریخ ثعالبی از کتب مهم تاریخ به زبان فارسی به شمار می‌آیند. این دو کتاب، در فاصله زمانی اندک با یکدیگر و با موضوعی مشابه (تاریخ عام ایران) به نگارش درآمده‌اند. هر مورخ بنا به منابع و مواد کار و نگرش خاص خود به تاریخ نگاری، متنی ویژه خلق می کند. در نگاه به اسطوره ها، هر مورخ دیدگاه متفاوتی دارد و گاه مورخان دست به «عقلانی سازی» شخصیت های اسطوره ای زده اند؛ کاری که قطعاً فردوسی آن را ناپسند می دانست. در یک قرن اخیر در باب «روایت» (recit) و تاریخ (یا داستان story و تاریخ history) و چگونگی بازتاب آنها در یکدیگر، رسالات فراوانی در گونه های مختلف نقد ادبی در جهان نوشته شده است و مهم تر از همه، کتاب بی نظیر پل ریکور با عنوان «حکایت و زمان» در این زمینه به نگارش در آمده است. در این مقاله به تفاوت روایت زندگی گشتاسپ پادشاه اسطوره ای ایران در دو کتاب ثعالبی و بلعمی پرداخته شده است . نتایج حاصل از این پژوهش، مبین آن است که چگونه ثعالبی روایتی ادبی از پادشاهی او به دست داده، حال آنکه بلعمی بیشتر نگاهی تاریخی و جزئی نگر به این شخصیت اسطوره ای دارد.

The Difference between Two Narratives of Balami and Tha’alibi History about Goshtasp

History books are among the most important sources of recognition of myths. Even Ferdowsi, when seeking the mythological sources of the narrative of the Shahnameh, referred to the “Book of Kings”. Balami and Tha’alibi History are among the most important books of history in Persian. These two books are written simultaneously and with the same theme the general history of Iran. Each historian creates a special text based on his work resources and materials and his particular attitude to historiography.Considering myths, each historian has a different perspective, and historians sometimes have rationalized mythical characters; something that Ferdowsi is definitely displeased with. In the last century, a great deal of dissertations has been written about "Recit" and “History” (or story and history) and how they reflect each other in various literary criticisms of the world and most importantly, Paul Ricoeur’s unique book "The Story and Time". Here we investigate the difference between the narrative of Goshtasbthe mythical king of Iran in two books of Balami and Tha’alibi and the results of this research show how the treasury of a literary narrative has gained from his kingdom while Balami has a more historical and insightful look at this mythical character.