هدایت و ضلالت، جلوه ای از تساهل و تسامح اندیشی مولانا

از مواردی که مایه ی اختلاف میان جبر گرایان و معتقدان به آزادی انسان گردید ؛‌آیاتیست که درباره هدایت و ضلالت در قرآن کریم آمده است. خداوند در قرآن در بسیاری از موارد ،‌ ارشاد و گمراهی را به خود نسبت داده است . برخی از گروهها ی اسلامی مانند اشعریان ، که معتقد به خلق افعال از جانب خداوند هستند ؛ از این آیات برداشت جبری نموده و معتقد شدند که خداوند در مومنان ، هدایت و درکافران ،‌ کفر و معصیت را خلق نموده و اینها هرگز هدایت نمی شوند . اما معتقدان به آزادی انسان ( امامیه و معتزله ) با در نظر گرفتن معانی متعدد برای هدایت و ضلالت ، بگونه ای آدمی را در گزینش راه رشد و گمراهی مختار دانسته اند . مولانا نیز به گونه های مختلف ، ازاد اندیشی خود را در زمینه های گوناگون و از جمله درباره هدایت و اضلال آشکارنموده است . او معتقد است که هر انسانی استعداد جهت گیری به سوی خوبی را دارد ؛‌ نمی توان حتی نسبت به کافران هم تکبر ورزید ؛ ‌چون سرانجام امور، دقیقا مشخص نیست و در ضمن مومنان هم از ضلالت و گمراهی درامان نیستند.