وجوه عرفانی قرآن در متون تفسیر، حکمت و ادب فارسی

یکی از ابواب تفسیر اسلامی ، وجوه قرآن است ؛ یعنی یافتن معانی گوناگون یک واژه در آیات مختلف ، در دیدگاه عرفا نیز ، واژگان قرآنی شامل معانی متعدد ( وجوه عرفای ) می باشد که گاه چهارچوب تفسیرهای لفظی ، قابلیت گنجایش آن معانی را ندارند و این امر را می توان دلیل روی آوردن به تفسیرهای عرفانی دانست . تفسیر عرفانی را نوعی تاویل می دانند ؛ اما می توان این روش را استنباط خواند . عرفا ، استنباط یا تاویلی را که بر اساس کشف، نقل و عقل ( تثلیث معرفت ) باشد ؛ عین رحمت می دانند. از روشهای عمده تاویلی ایشان ، مطابقت حقایق قرآنی با کتاب آفاقی ( عالم ) و متاب انفسی ( انسان ) می باشد و بسیاری از وجوه عرفانی قرآن ، نتیجه این شیوه استنباطی و بخصوص تاویلهای انفسی است . قدرتمندترین ابزار دراحیای تجارب روحانی که توانایی انتقال چنین معارفی را از سطحی به سطح دیگر داراست ؛ زبان عرفان می باشد و متون تفسیر حکمت و ادب عرفانی ، جایگاه تجلی این زبان و بهترین منابع برای اطلاع از کشف و شهودات عرفانی است .