صرف مجدّد تک صیغه های دوره میانه در دوره نو (یک تحوّل تاریخی زبان فارسی)

در زبان فارسی، فرایندی وجود دارد که درآن تک‌صیغه‌های دوره میانه دیگر به عنوان صیغه فعل شناخته نمی‌شوند، بلکه به عنوان عنصری بسیط، نه مشتق، در دستگاه فعلی پذیرفته و دوباره صرف می‌شوند. دلیل فرایند مذکور این است که با از بین رفتن برخی امکانات فعلی زبان فارسی، مانند شناسه‌های فعلی، صیغه‌های مختلفی که با استفاده از آن امکانات ساخته شده‌اند و هنوز در زبان باقی مانده‌اند به صورت لغات بسیط و قالبی درمی‌آیند. زیرا امکاناتی که آن صیغه‌ها بر آن اساس ساخته شده‌اند، ناشناخته‌اند. از سوی دیگر تحت تاثیر قاعده قیاس نیز صیغه‌های بی‌قاعده، به تدریج به سوی قاعده‌مند شدن پیش می‌روند. این فرایند تاریخی را می‌توان در دو سطح مشاهده کرد: 1/ سطح واژگانی ؛ 2/ سطح ساختی. در سطح واژگانی دو تک‌صیغه سوم شخص مفرد و فعل امر مفرد از مصدر «بودن» در دوره نو ماده پنداشته و مجدداً صرف شده‌اند: 1/ هست؛ 2/ باش. در سطح ساختی دو ساختمان فعلی به صورت کلی، نه از مصدری خاص، مجدداً صرف شده‌اند: 1/ صیغه سوم‌شخص مفرد فعل التزامی (فعل دعا)؛ 2/ فعل تمنایی.

ReConjugation of Single Paradigms of Middle Period in the Modern Period (A Historical Evolution in Persian Language)

There is a process in Persian language in which Middle period's single paradigm are not recognized as a paradigm, but are accepted as a simple element, and not derived, in the verbal system and are reconjugated. The reason is that with the loss of some verbal features in Persian such as verb determinates, several paradigms constructed by using those features, and still existing in language, have turned into simple and fixed words; the features constructing those paradigms are also unknown. On the other hand, affected by the analogy rule, irregular paradigms gradually move toward regulation. This historical process can be observed at two levels: 1. Lexical Morphological level, 2. Morphological level. In LexicalMorphological level two third person singular single paradigms, and the imperative verb of "to be" (būdan) have been considered as stems and reconjugated in the new period: 1. hast, 2. bāš. In Morphological level, two verbal constructions, in general, and not from a specific infinitive, have been reconjugated: 1. third person singular of the implicit verb; 2. optative verb.