پیوندهای معنایی آیۀ الست و اعیان ثابته در مثنوی مولانا

آیۀ 172 سورۀ اعراف را برخی عارفان مسلمان با اعیان ثابته، که از اصطلاحات نظام فکری ابن‏عربی است، درپیوند یافته‏اند. این پژوهش بر آن است تا پاسخی برای این پرسش بجوید که مولانا آن‏گاه که در مثنوی به آیۀ الست استناد می کند، چه پیوندهای معنایی میان این آیه و اعیان ثابته ردیابی و رصد کرده است؟ بنابراین ضمن تعریف اعیان ثابته و برخی موضوعات فرعی وابسته بدان، بیت هایی از مثنوی مولانا که پیوندهای معنایی آیه الست با اعیان ثابته را دربردارد، به شیوه تحلیلی بررسی شده‏است. این بررسی نشان می‏دهد که بخشی از کاربردهای آیه الست در مثنوی مولانا، مفاهیم محوری مشترک میان میثاق الست و اعیان ثابته را دربردارد. در این کاربردها به علم ازلی خداوند و ثبوت علمی موجودات اشاره شده‏ و شهود اعیان ثابته به انبیا و اولیا نسبت ‏داده‏ شده ‏است. نمونه‏هایی از طرح «هم‏زمانی» الست و اعیان ثابته و همانندی موضوعات «سرّالقدر» و «سابقه ازلی» را هم در این کاربردها می‏توان ‏یافت.