معرّفی پاره‌ای از مختصّات واجی منحصربه‌فرد گویش رودباری (کرمان)

«رودباری» وابسته به گروه گویش های بَشْکَرْدی و از اعضای کمتر شناخته شدۀ خانوادۀ زبان‌های ایرانی جنوب غربی است که گونه‌های آن با چند مختصّۀ واکه‌ای و همخوانیِ منحصربه‌فردِ واجْگانی در جنوب استان کرمان رواج دارند؛ مختصّاتی که تاکنون مورد پژوهش دقیق زبان شناختی واقع نگردیده اند و مطالعۀ علمیِ آنها برپایۀ اصول پذیرفتۀ زبان شناسی نوین ضرورتی بسیار بدیهی دارد. گفتنی است برخی از این مختصّات، بازماندۀ مختصّات واجی فارسی میانه و پاره ای دیگر نتیجۀ وقوع تحوّل در واجْگانِ فارسی میانه به شیوه ای خاص در این گویش اند. البتّه پژوهش حاضر می کوشد بر پایۀ تحلیل پیکرۀ زبانیِ حاصل از کار میدانی و ضبط گفتار آزاد گویشوران بی سواد و سالخوردۀ گونۀ رایج در شهرستان قلعه‌گنج، پنج مورد از آن مختصّات واجیِ بارز را از منظر زبان شناسی هَمْزمانی بررسی و معرّفی نماید. به بیان دقیق‌تر، این پژوهش سعی دارد با به کارگیری آزمون «جفت های کَمینۀ مطلق» ارزش واجیِ پنج آوای خاصِ واجْگانِ این گویش را بیازماید که عبارتند از: واکه های مرکّب فُرودین [ɪə] و [ʊə]، همخوان روانِ تَکْ زنشیِ [ɾ]، و ‌همخوان‌های لبی شدۀ [g^w] و [x^w] در آغازۀ هجا. یافته های پژوهش نشان می‌دهد تمامیِ آواهای مزبور در واجْگانِ گویش رودباری تمایزدهندۀ معنا و لذا دارای پایگاه و ارزشِ واجی اند، امّا میزان تقابل واجی آنها یکسان نیست؛ یعنی از حیث میزان تقابل واجی، آنها در امتداد یک پیوستار عمودیِ چهارجایگاهی قرار می گیرند که واکه های [ɪə] و [ʊə] مشترکاً در بالاترین جایگاه و همخوان های [ɾ]، [g^w] و [x^w] نیز به ترتیب در جایگاه های دوّم تا چهارم جای می گیرند.