«تدبیر منزل» در اخلاق ناصری و اخلاق جلالی

گذشتگان ما به موضوع ادبیات تعلیمی، بویژه اخلاق اهمیت خاصی می دادند، علمی که موضوع اصلی و کلان آن، نیکی و بدی یِا خیر و شرّ است و به رفتارهای افراد در مقابل هم می پردازد. هدفِ غایی علم اخلاق، هدایت انسان ها به سمت نیکی و زیبایی هاست و قصد دارد آنها را برای اصلاح رفتارهای فردی و اجتماعی، راهنمایی و آماده کند، که این موضوع در متون نظم و نثرِ ادبِ فارسی هم کاملاً جلوه گراست. ازجمله دانشمندانی که به این امر توجه ویژه داشته و دو کتاب هم با این موضوع به نام های «اخلاق ناصری» و «اخلاق محتشمی» تالیف کرده است، «خواجه نصیرالدین توسی» است. قرن ها پس از نگارش این کتاب محقّقان دیگری نیز ترغیب شدند تا با تاثیرپذیری و طبق شیوۀ او به خلقِ آثار جدیدی بپردازند.یکی از این آثار که در زمینۀ «تدبیر منزل» نگاشته شده است، کتاب «اخلاقِ جلالی» نوشتۀ «جلال الدین دوانی» از علما و حکمای قرن نهم قمری است که در واقع بازنویسی رسالۀ خواجه نصیر است و عمدۀ تغییرات ایجاد شده در آن، پُررنگ شدنِ صبغۀ دینی نسبت به نگاه فلسفیِ خواجه نصیر، تغییر سبک نگارش کتاب و ساده تر شدن آن، تلخیصِ کتاب، اضافه کردنِ آیات و احادیث و اشعار و امثال عربی و...، است. هدف این مقاله، بررسی بحث «تدبیرمنزل» در این دو کتاب است.