ارزیابی عملکرد شاخص هدایت الکتریکی در پایش فرایند نمک زدایی سفالینه های تاریخی

نمک های محلول از مهم ترین عامل های آسیب رسان به ساختار سرامیک های تاریخی شناخته می شوند که بر اثر ایجاد فشار ناشی از بلورین شدن و هیدراسیون در چرخه های تر و خشک شدن، سبب ایجاد ترک ها و ریزترک ها، پوسته شدن و پودری شدن و سرانجام تخریب اثر می شوند. با توجه به نیاز به انجام عملیات نمک زدایی به منظورخارج کردن نمک های محلول آسیب رسان و اهمیت این مرحله به دلیل تماس مستقیم سفالینه تاریخی با آب و پیامدهای ناشی از آن، کوتاه کردن زمان تماس سفالینه آب بسیار دارای اهمیت است. در روش های مرسوم نمک زدایی، پایش کمّی انجام نگرفته و درنتیجه سفالینه به طور معمول به مدت طولانی و غیرلازم در تماس با آب قرار می گیرد. بنابراین دراختیار داشتن روشی دقیق، قابل اطمینان، سریع و دردسترس، برای پایش میزان استخراج املاح، ضروری است. در این مقاله، شاخص هدایت الکتریکی (ec) به عنوان روشی دقیق و ارزان برای پایش فرایند نمک زدایی معرفی شده است. در این راستا با استفاده از روش طراحی آزمایش های سطح پاسخ، طی 52 آزمایش طراحی شده، رابطه ی میان استخراج املاح از نمونه با هدایت الکتریکی، مورد بررسی قرار گرفت. متغیرهای مستقل در این پژوهش، دمای پخت قطعه، مدت زمان غوطه وری، سرعت هم زدن در سامانه غوطه وری، همچنین نوع و غلظت ماده فعال سطحی بوده اند. یون کلسیم (ca2+) به عنوان شاخص غلظت املاح درنظر گرفته شد. ضریب همبستگی میان ec و میزان کلسیم خارج شده از شیء، 923/0+ با 000/0 =p-value  بوده و رابطه ای خطی با قابلیت پیش بینی حدود 96 % بین این دو پارامتر دیده می شود. با توجه به اینکه در محل سایت های حفاری و کارگاه های مرمت، امکان دسترسی به دستگاه های آنالیز شناسایی کمّییون ها به طور معمول مقدور نیست، از این رو سنجش هدایت الکتریکی روش مناسبی برای پایش فرایند نمک زدایی در سیستم غوطه وری است و تعیین نقطه پایان عملیات  نمک زدایی را نیز به سادگی امکان پذیر می سازد.