مروری بر صمغ کتیرا و استفاده از آن در زیست‌پزشکی

کتیرا پلی‌ساکاریدی آنیونی است که از گونه‌های آسیایی گَوَن ترشح می‌شود و ایران بزرگ ترین تولید کننده آن در جهان است. مهم ترین ویژگی کتیرا، قوام دهندگی و کاهش کشش سطحی به صورت همزمان است. این ماده از قدیم دارای کاربرد گسترده در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی، نساجی و پزشکی بوده است. متاسفانه در دهه‌های پیشین به دلیل برخی مسئله ها مانند وقوع جنگ بین ایران و عراق و استفاده از صمغ‌های ارزان‌تر و دارای کیفیت ثابت‌تر مثل زانتان، بازار فروش کتیرا کاهش چشمگیری یافته است. البته در سال‌های اخیربا توجه به ویژگی های دلخواه این ماده، سیر افزایشی فزاینده برای ایجاد فرصت‌های جدید استفاده از کتیرا به ویژه در زیست‌پزشکی آغاز شده است. در این مطالعه، پس از اشاره به ویژگی‌های کتیرا، پژوهش‌های انجام شده اخیر با موضوع کاربردهای نوین کتیرا در زیست‌پزشکی مرور شده است. به طور کلی، کتیرا دارای قدرت جذب آب، زیست‌تخریب‌پذیری و زیست‌سازگاری مناسب و پتانسیل بالایی برای اصلاح شیمیایی و فیزیکی است و به دلیل داشتن مونوساکاریدهای ویژه، قابلیت ویژه ای برای استفاده در مهندسی بافت و رهایش ژن و دارو دارد. بنابراین به نظر می‌رسد در آینده به عنوان یک گزینه امیدوار کننده، کاربردهای کتیرا در زیست‌پزشکی گسترش یابد. در این راستا انجام پژوهش‌های بیش تر برای کسب دانش کافی از ویژگی‌های کتیرا و گسترش ویژگی ها و کاربردهای این صمغ ضروری است.البته باید توجه داشت برخی ویژگی‌ها مانند نسبت جزء محلول به نامحلول، ترکیب درصد مونوساکاریدها، درجه متوکسیلاسیون و استیلاسیون و در نتیجه رفتار رئولوژیکی، قدرت کاهش کشش سطحی، افزایش قوام، گستره واکنش و برهمکنش‌های شیمیایی، چگونگی برهمکنش با یون‌های فلزی و پروتئین‌ها و بسیاری دیگر از ویژگی‌های صمغ به دست آمده از گونه‌های گوناگون متفاوت است.