20 سال با لیپیدومیکس؛ مروری بر جنبه‌های کاربردی و ابزاری

لیپیدومیکس به عنوان شاخه جدیدی از علم گسترده اومیکس، اخیرا مورد توجه قرار گرفته است. این علم اگرچه در دهه های گذشته نادیده گرفته شده بود، اما به علت نقش موثری که در ایجاد فهم عمیق تری در دانش زیست شناسی سامانه ای و بیوشیمی کاربردی داشته است، توانسته جایگاه ویژه ای را در بین علوم دیگر اومیکس پیدا کند. مشارکت در ساختار غشایی و ساختمانی سلول، انتقال و تنظیم پیام رسانی سلولی و حفظ و ذخیره انرژی زیستی، همه مثال هایی از اهمیت چربی ها در سلول های زنده هستند که توسعه علم لیپیدومیکس به شناخت و کنترل عوامل موثر بر آنها کمک می کند. در این مقاله ضمن معرفی لیپیدومیکس و تعیین حدود آن، کاربردهای متنوع این علم در صنایع مختلف پزشکی، داروسازی، تغذیه و تولید سوخت زیستی مطرح می شود. ابزارها و روش های مختلف شناسایی و پردازش چربی ها شامل روش های مبتنی بر اسپکترومتری جرمی، طیف سنجی و کروماتوگرافی، روش های شیمیایی و تصویربرداری در گسترش بیشتر لیپیدومیکس سهم بسزایی داشته اند؛ این مجموعه به همراه ابزارهای کامپیوتری، بیوانفورماتیک و پایگاه های اطلاعاتی مفصلاً توضیح داده شده اند. تسلط بر حوزه های متنوع علم لیپیدومیکس به صورت معنی داری به توسعه پژوهش های کاربردی در زمینه بهبود کمیت و کیفیت روغن های زیستی، شناسایی علایم و نشانگرهای زیستی بیماری های مرتبط با چربی و شناسایی مسیرهای مختلف متابولیسم چربی و آنزیم های درگیر در آنها کمک کرده است.

a review of 20 years of lipidomics; applications and tools

lipidomics as a new branch of wider science omics recently taken into consideration. although this science was ignored in the past decades, due to its role in creating a deeper understanding of systems biology and biochemistry knowledge recently has been considered as a promising research field having compared with other omics sciences. the present study first introduces the science lipidomics and its delimitation, then discusses its varied applications in various industries like: medical science, pharmaceutical, feed and biofuel industries. tools and methods to identify and process the lipids contains methods based on mass spectrometry, spectroscopy and chromatography, chemical and imaging techniques, have contributed to the development of lipidomics; this collection with in silico tools, bioinformatics and databases have become explained. developing areas of science lipidomics have resulted in expansion of applied research in the field of quantity and quality improvement of bio oils, identification of disease symptoms and biomarkers related to lipidome. moreover it could end to exploration of different pathways and enzymes involved in fat metabolism in the future.