بررسی عملکرد شبکه پخش سیلاب موغار اردستان در تغذیه مصنوعی سفره های آب زیرزمینی

یکی از راه حلهای کارامد و مناسب برای بهینه سازی استفاده از رواناب به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک ، استفاده از شبکه های پخش سیلاب است ، که در ضمن کاهش خسارات ناشی از سیل ، در تغذیه مصنوعی سفره آب زیر زمینی ، احیای مراتع و بیابانزایی موثر است . هدف از این تحقیق ، بررسی عملکرد شبکه پخش سیلاب موغار در تغذیه مصنوعی و نقش آن در بهبود کیفیت سفره آب زیر زمینی منطقه اردستان است . با مطالعه آمار سطح آب زیر زمینی چاههای مشاهده ای در منطقه، آزمایش های نفوذ پذیری و نمونه برداری از رسوبات به جای مانده در نوارهای شبکه های پخش سیلاب وخاکهای طبیعی منطقه پخش و نیز اندازه گیری ویژگی های شیمیایی نمونه سیلاب در نوارهای پخش سیلاب و چاههای موتوری منطقه مورد مطالعه مشخص گردید که طی چهارنوبت آبگیری در نوارها ، بیش از 100000 تن رسوبات ریزدانه با متوسط ضخامت سانتی متر که عمدتا ذرات سیلت می باشند ، در پنج نوار انباشته شده است . از آنجایی که مقدار شن رسوبات از نوار اول تا پنجم کاهش و در مقابل مقدار رس در رسوبات افزایش یافته ، سرعت نفوذ آب از 35/1 سانتی متر در ساعت در نوار اول به 65/0 سانتی متر در ساعت در نوار پنجم کاهش پیدا می کند . بستر نوارهای پخش سیلاب به سبب وجود سله سطحی متراکم در سطح خاک از نفوذ پذیری بالایی برخوردار نیست. آبگیری نوبت دوم با افزایش متوسط 50 سانتی متری سطح آب زیر زمینی نسبت به سایر آبگیری ها بیشترین تاثیر را در افزایش سطح آب زیر زمینی منطقه داشته است . کاهش نفوذپذیری در سطوح رسوب گرفته شده نوارها ، هدررفت سیلاب با کیفیت بسیار خوب از طریق تبخیر، بهره برداری بی رویه از منابع آب زیر زمینی به ویژه در فصول خشک و وقوع خشکسالی های اخیر با شدت بالا ، سبب کاهش تاثیر شبکه در افزایش رقوم سطح و کیفیت آب زیر زمینی منطقه شده است . چنانچه در خصوص کاهش گل آلودگی سیلاب ورودی و رسوب زدایی شبکه های پخش سیلاب چاره امدیشی نشود ، بخش قابل توجهی از آب ذخیره شده در نوارها قبل از نفوذ به صورت تبخیر هدر خواهد رفت . بنابراین توصیه می شود که طرح های آبخوانداری در قالب طرح جامع آبخیزداری انجام پذیرد که این خود سبب افزایش نسبت سود به زیان این گونه طرحها به دلیل کاهش گل آلودگی سیلاب خواهد شد.