نسبت مفهوم جسمانیت به خدا و نگاه اسپینوزا به آن

مفاهیم متفاوتی که از خدا در طول تاریخ در ذهن انسانها پدید آمده است ، بیشتر برخاسته از صفات خداوند است که بوجهی بیانگر ذات سرمدی اوست . یکی از عجیب ترین نسبت هایی به خداوند داده شده است نسبت جسمانیت است . همه کسانی که این نسبت را به خدا داده اند انگیزه ی واحد و یکسانی نداشته اند و علاوه بر آن عمق و باورشان درباره خداوند نیز یکسان نبوده است . در این مقاله نخست تاریخچه ای از پیدایش مفهوم خدا و صورتهای گوناگون آن به تصویر کشیده شده است . بگونه ای که ضمنا تحول مثبت در معرفت انسان از خدا را نیز ترسیم می کند . سپس به بررسی این تصویر خاص از خدا درنزد مسلمانان می پردازد تا نشان دهد که با وجود باورهای این چنین در میان ایشان - که جریانهایی در حاشیه تلقیمی شوند - در میان اندیشمندان بنام و بزرگ مسلمان هیچ گاه ،‌حتی گمان چنین اندیشه ای همه به خدا نرفته است . اما صرف نظر از انگیزه های جاهلانه ، انتساب صفت ‹‹ بعد ›› به خدا که ترجمان دیگری از جسمانیت است - از ناحیه ی متفکر بزرگ غرب ، یعنی اسپینوزا ، از آن جهت موجب تعجب است که شان و مرتبت وی مجال مقایسه دیدگاه او را با تصاویر عامیانه و جاهلانه از خدا نمی دهد . و لذا با نگاهی از سرتعمق ، بخش دیگر این مقاله به بررسی تصویر وی از خدا ، انگیزه ی او و سرانجام نقد نظر وی دراین خصوص اختصاص داده شده است .