رویارویی سرمشق ها

تقسیم روش های علوم اجتماعی به دو روش کمی و غیرکمی مشهور است. این که روش کمی در پی تضمین تفاوت فعالیت علمی از نظر ورزی آزاد و ارائه دعاوی کمی در پی تضمین تفاوت فعالیت علمی از نظرورزی آزاد و ارائه دعاوی مبهم و مشکوک، یا به تعبیر دیگر در پی تضمین دقت و قطعیت بوده است، نیز به فراوانی مورد ادعا و نقد قرار گرفته است. اما آیا شکاف اصلی روش در علوم اجتماعی شکاف کمی / غیر کمی است؟ علاوه بر این، فرض این که روش کمی قادر به چنین تضمینی باشد،‌ آیا دقت و قطعیت، یا به تعبیر دیگر، جنبه تجربی و تاییدی یا صحت و مشروعیت یک نظریه، یک پژوهش، تنها معیار ارزیابی تولیدات علم اجتماعی به وسیله جماعت متخصصان و عالمان آن است؟ به نظر می رسد جامعه علمی، ارزیابی خود از آفرینش علمی را درون یک دستگاه مختصات دو بعدی صورت می دهد، و جایگاه هر تحقیق و تالیفی را با دو معیار صحت تجربی و قدرت تبیینی، یا به تعبیر دیگر، با دو میزان مشروعیت و کارآمدی مشخص می کند.