بررسی محتوایی کتیبه های مذهبی دوران تیموریان و صفویان

از زمان های قدیم، نوشته های خطی تنها وسیله تزئینی شمرده می شد و از تصاویر خبری نبود و از آن ها به عنوان منابع تاریخی قدیمی استفاده می گردید. با آمدن اسلام،‌قرآن که حامل سخنان خداوندی می باشد به عنوان موضوعی ارزشمند و با مفاهیم عالی به استخدام هنرمندان خطاط و کتیبه نگار درآمد و هنرمندان با استفاده از هنر خط به تزئین اماکن مقدسی چون مسجد، امامزاده، خانقاه و مدارس مذهبی پرداختند. هنرمندان مسلمان نه تنها از قرآن برای تزئین اماکن مقدسه استفاده می نمودند، بلکه از آیات ملکوتی قرآن برای تزئین اشیاء روزمره و ظروفی چون بشقاب،‌کاسه، چراغ ها و پایه شمعدن های ساخته شده از فلز، مرمر، سنگ و چوب و هم چنین پارچه، استفاده کردند.صرف نظر از جنبه زیبایی و تزیینی، این خط ها حضور خداوند را در هرجا از جمله مسجد، مدرسه، خانقاه، امامزاده برای مسلمانان تداعی می کرده است و حتی مسلمانان خداوند را هنگام خوردن و آشامیدن ستایش می کنند زیرا بشقاب ها و کاسه های شان با کلمات خداوندی تزیین شده است. بنابراین هنرمند مسلمان همیشه سعی داشته است با استفاده از این خطوط حضور خداوند، ایمان به وجود او، انعکاسات معنوی سخنان اولیای خدا و ادعیه را در همه جا برای مسلمانان تداعی کند. به طور کلی هنرمندان مسلمان همواره کوشیده اند تا آثارشان ازنظر شکل، تزیینات و رنگ بیشترین همگامی و تفاهم را با نیازهای روحی و جسمی انسان داشته و از این طریق محلی آرام، دلپذیر و زیبا را برای انسان ها فراهم آورند و چنین است که مسلمانان وقتی پا به درون مسجد یا اماکن مقدسه می گذارند کلمات خداوندی نوشته شده بر در و دیوار مسجد آنها را به عبادت خداوند دعوت می کند و در حقیقت این کلمات و و آیات خداوندی حضور خداوند را که با پدیدار شدن لطافت و زیبایی روح به دست می آید تداعی می کنند. در این مقاله این موضوع و سه شعبه مهم کتیبه های مذهبی شامل: 1- کتیبه های قرآنی 2- کتیبه ها با مضامین دعا 3-کتیبه ها با مضامین حدیث در زمان تیموریان و صفویان بررسی شده است.