تاملی بر رویکردهای اساسی در مناسبات احمد تگودار با مصر

حکومت جوان ونیرومند مغول در آغاز راه جهان گشایی مبهوت چشم نوازیهای سرزمین های آباد و مراکز مدنی دور دست آسیای غربی و حوزه مدیترانه گردید. تسلط بر فلات ایران، بین النهرین( عراق کنونی) شامات و مصر از جمله مهم ترین اهداف مغولان در غرب بود. اگرچه در نخستین تهاجم های ویرانگر مغول به سوی آسیای مرکزی و ایران و تکاپوهای بعدی پیشرفت های نظامی مغول در ایران و بین النهرین تثبیت نگردید و فتح شامات و مصر نیز محقق نشد، اما در مهم ترین اقدام نظامی امپراطوری مغول جهت تحکیم فتوحات غربی پس از سرکوب کانون های مقاومت در ایران و بین النهرین، ادامه پیشروی ها تا شامات و مصر و تسلط بر حوزه مدیترانه در زمره برنامه های اصلی ماموریت هلاکو به سوی غرب قرار گرفت. اگرچه در دوران فرمانروایی ایلخانان بر ایران پیگیری اهداف نظامی در غرب، به سبب پاره از تحولات درونی امپراتوری پهناور مغول و تغییرات داخلی نظام های سیاسی ایلخانی ، چشم اندازهای متفاوتی یافت. اما همواره دست یابی بر شامات و مصر از دغدغه های اصلی حکومت ایلخانی و اشراف ایلی مغول بود. تجزیه سیاسی امپراطوری مغول، تشکیل حکومت مقتدر ممالیک در مصر و تجدید نهاد خلافت عباسی در قاهره از جمله عوامل مهم در تغییر شرایط تاریخی در پایان دوره نخست حکومت ایلخانی بود که علاوه بر اهمیت در مناسبات خارجی، در پاره ای تغییرات درونی حکومت ایلخانی نیز قابل تامل است. بدین روی مناسبات بامصر به عنوان عرصه ای در روابط خارجی ایلخانان به سبب پیوند ویژه با تحولات داخلی حکومت ایلخانی باید با تامل بر پارهای رویکردهای اساسی مورد مطالعه و ارزیابی قرارگیرد. این مقاله به سبب شرایط و پاره ای ویژگی های دوران ایلخانی به خصوص بروز جدی تاثیر گذاری های متقابل عوامل خارجی و داخلی در دوران سلطنت احمد تگودار ( 683-681ه) به رویکردهای اساسی در مناسبات ایلخانان و مصر، به ویژه در دوره مورد نظر بر پایه منابع موجود، خصوصا مکاتبات فنی ما بین ایلخان مسلمان و سلطان مملوک می پردازد.