تدوین یک الگوی اقتصادسنجی برای شبیه‌سازی تقاضای ورود کشتی به بندر شهید رجایی

حمل و نقل دریایی مهمترین روش ارتباط تجاری اقتصاد ایران با جهان است و بندر شهید رجایی بیشترین سهم را در این شیوه حمل و نقل در میان کلیه بنادر کشور به خود اختصاص می‌دهد. مطالعات در حوزه جریان تجارت عموماً در سطح کلان انجام می‌شوند و واحد بررسی آنها معمولاً ارزش ریالی و دلاری تجارت است. در حالیکه بررسی تقاضای ورود کشتی به بنادر نیز در سطح خرد انجام می‌گیرد و واحد بررسی نیز معمولاً میزان تناژ یا تعداد شناور وارد شده به بندر است. در این مطالعه با تدوین یک الگوی اقتصادسنجی تلاش شده است ارتباطی میان لایه کلان و خرد در حوزه تجارت و حمل و نقل دریایی ایجاد شود و امکان بررسی تاثیر متغیرهای اقتصاد کلان بر روی تقاضای ورود کشتی به بندر شهید رجایی مورد بررسی قرار گیرد. در تخمین روابط از روش خود رگرسیون باوقفۀ گسترده استفاده شده است و روابط با استفاده از سری زمانی فصلی از ابتدای سال 1381 تا فصل دوم سال 1389 برآورد شده­است. در نهایت معادلات الگو در قالب الگوی تصحیح خطا تنظیم شده است. الگو شامل 18 معادله است که معادلات رفتاری الگو شامل معادلۀ صادرات کالای غیرنفتی، تقاضای واردات کالا و توابع مربوط به تقاضای ورود کشتی به تفکیک نوع کالا بوده­است. نتایج حاکی از آن است که شوک مثبت تولید (دستسابی اقتصاد به رشد 8 درصدی) بیشتری تاثیر را بر جذب ورود کشتی غیرنفتی به بندر شهید رجایی دارد. افزایش درآمد نفتی تاثیر مثبت ضعیفتری بر جذب کشتی غیرنفتی به بندر دارد. افزایش نرخ ارز با توجه به تاثیر محدود بر صادرات و تاثیر منفی بر واردات باعث کاهش تقاضای ورود کشتی به بندر می‌شود و در نهایت بهبود 10 درصدی عملکرد بندر در ارایه سرویس به کشتی‌های وارده در مقایسه با بنادر رقیب، منجر به افزایش 5.7 درصدی ورود کشتی فله به بندر شهید رجایی می‌شود. در مراتب بعدی جذب کشتی‌های کالای عمومی، فله مایع و کانتینری به ترتیب با 4.7، 3.5 و 1.7 درصد قرار می‌گیرند.

Developing an Econometric Model to Simulate Ship Entrance Demand to Shahid Rejaee Port

Maritime transportation is the most important Iran’s trade routine with the world and Shahid Rajaee Port has the largest share of it. Trade studies generally focus on monetary values in macro level which is not directly applicable for port authorities that should handle this trade in tonnage. In this study, we have tried to develop an econometric model to relate trade in macro level to port demand in micro level. By this kind of modeling it is possible to evaluate the impact of macroeconomic fluctuations on port demand. In econometric estimations, ARDL technic based on seasonal time series from 1381 to the second quarter 1389 has been used and an error correction model has formed. Model behavioral equations include the nonoil exports of goods, demand for imports of goods and entrance demand functions by ship type. The results of model simulations show that a positive shock in GDP (achieving economic growth of 8 per cent) has the most important impact on absorption of nonoil ships to the port of Shahid Rajaee. Increase in oil revenues has a weak positive impact on the absorption of nonoil vessel to the port. Given the limited impact of Rial depreciation on export and negative effect on import, Rial depreciation reduces ship entrance demand to port. Finally, 10 percent improvement in port performance in servicing of incoming ships respect to competitors (reducing relative Ship Port Time), leads to 5.7% increase in absorption of bulk ships in comparison with 4.7%, 3.5% and 1.7% increase for general cargo, liquid bulk and container ships respectively. This reflects Shahid Rejaee port potential to attract more bulk vessels by performance improvement.